Sejarah Menarik Penanaman Durian di Mantin (1900–2025)

Salam buat semua. Hari ini hari Khamis. Atok betul-betul teruja anak perempuan Atok yang sulung balik bawa anaknya yang berdua itu. Terasa terubat rindu Atok terhadap mereka. Maklumlah sebulan penuh Atok dan Wan duduk di rumah diorang, jaga, basuh berak kencing diorang. 

Wan dah preparekan menu tengah hari yang best-best, termasuklah sambal sotong, masak lemak ketam, tempoyak dan ikan  masin. Wah, berselera sungguh Atok makan tengah hari ini! Kalaulah ada buah durian, alangkah seronoknya mereka.Tapi apakan daya. Musim durian dah berlalu kira-kira 2 bulan yang lepas. Masa itu, seluruh Negeri Sembilan berlambak-lambak durian. Dari Rembau, Kuala Pilah, Jempol, Jelebu hingga ke Mantin. Berlonggok-longgok, berbakul-bakul. Harga pun berbagai-bagai. Ikut gred dan jenis buah. 

Memang durian-durian Mantin sedap rasanya, tambahan pula durian D24 atau IOI. Kalau kat sini memang Atok cari durian kampung hasil jualan orang kampung. Atok tak cari buah durian daripada kebun-kebun Cina. Bukan pasal Atok rasis atau tidak. Atok lebih pentingkan kesihatan diri. Tengok sahajalah kebun durian Cina kat sini. Bersih tanpa rumput atau semak belukar. Memang dijaga sungguh. Tapi bagi Atok di sinilah kebimbangan Atok bermula. Kebun yang disiram racun serangga dan rumpai ini, walaupun diberi baca kimia, sebenarnya tidak mesra kesihatan. Betul, kita tak nak buah durian yang berulat atau rosak ditebuk tupai, tapi kalau racun rumpai dan serangga ini boleh meresap ke pokok dan buah, Atok surrender. Membahayakan kesihatan!. Carilah durian dari kebun bersemak, lebih selamat.

Kalau buah kampung, setakat 6 hingga 8 ringgit sekilo. Durian kahwin RM 8-12, IOI 15 ringgit, Musang King dan klon tahap dewa mencapai 25 hingga 45 sekilo. Atok tak kisah, durian kampung pun dah cukup. Lagi pun baka kampung ini  ada pelbagai, Rupa, rasa dan warna.:manis, lemak manis, manis pahit dan 3 dalam satu manis, lemak, dan pahit. Kecil, besar, bulat, panjang, lonjong. Berduri panjang, pendek, atau 'botak'. Warna isi pula ada yang kekuningan, keputihan, ke'oren'an serta kemerahan. Wow, memang macam pesta lah!  Makan semahu tekak dan poket. Siap open table kat pangkin jualan. 

Ada pelbagai promosi untuk menarik pelanggan. Ada penjual menawarkan buffet All you can Eat. Yang ini paling ramai response. Bayar 10-15 ringgit satu kepala (seorang), makanlah selagi mahu, syaratnya mesti makan di situ sahaja. Tak dibenarkan bawa pulang. Kalau korang Hantu durian, memang berbaloi. Macam makan kat kebun korang sendiri. Paling minimum 3,4 biji seorang, baru berbaloi. Kalau korang, makan setakat 2,3 ulas jer, baik beli timbang kilo, atau yang dah siap kopek, dalam peket. 

Atok sejak tua-tua ini, makan seluas dua jer. Nak jaga kesihatan, konon. Tapi masa muda-muda dahulu, bekfes durian, lunch durian, dinner pun sama, durian. Masa itu boleh lah, kebun sendiri. Bukan sahaja kenyang makan durian, dompet pun tebal. Apa tidaknya,  sebiji durian kalau tolak kepada peraih pun, paling cekai RM 2. Bayangkan semalaman Atok berjaya di kebun, Kutip dan kumpulkan. Purata semalaman 40 biji. Dekat situ jer dah terkumpul 80 ringgit untuk abah Atok. Atok dapat lah upah 15 ringgit. Itu durian malam tadi. Selepas itu setiap yang gugur, Atok punya lah. Black Market sokmo🤣🤣🤣🤣. Tapi betul lah.. Durian paling banyak gugur waktu malam. Kenapa ekk? Atok Tak ambil port pasal itu. Korang kajilah. Atok nak yang gugur jer, Tak kira lah siang atau malam. 

Yang terhebat pada musim durian ini adalah semangat dan keberanian. Bayangkan.. dalam kebun Atok banyak kubur-kubur lama dan... Kebetulan atau tidak, di situlah paling banyak pokok durian. Memang durian kelas A. Buah pula lebat... Mahu Tak mahu teerpaksalah Atok buat pondok di celah-celah batu nesan dekat situ. Sebulan kurang lebih musim durian bererti sebulan lebih juga lah Atok bermalam di pondok itu. Ironisnya, takde pulak ada rasa takut atau seram tentang bermalam dan berjirankan arwah-arwah di situ. Tak ada pula terserempak hantu mengilai atau Pontianak duduk atas pokok durian. Yang hebatnya, pantang dengar bunyi durian gugur, terus turun pergi menyuluh. Cuba bukan musim durian, nak pergi ke jamban belakang rumah pun kena heret adik ikut sama. 😅😅😅😅. Itulah kenangan Atok dengan kebun durian, kira-kira 30 tahun lampau. 

Pengenalan

Pada awal abad ke-20, Mantin terkenal sebagai kawasan perlombongan bijih timah dan penempatan pelbagai kaum. Namun di pinggir lombong — khususnya di kawasan berbukit kecil seperti Bukit Mantin dan sepanjang jalan ke Pajam dan Lenggeng — orang Melayu tempatan dan peladang Cina sudah menanam pokok buah-buahan, termasuk durian. Rekod Negri Sembilan Annual Report (1909–1915) menyebut bahawa native holdings near Mantin menanam “fruit trees such as durian and rambutan for home use.” Walaupun berskala kecil, ia menandakan wujudnya tradisi awal penanaman durian kampung sebelum wujud nya, ladang komersial. Ketika getah menjadi tanaman utama di Mantin, sebahagian pekerja estet — terutama pekerja Tamil dan Melayu tempatan — menanam durian di pinggir kuarters atau di sempadan ladang. 

Laporan agronomi British (contohnya Agricultural Bulletin of the F.M.S., 1936) mencatat bahawa “smallholders in Mantin and Labu districts planted fruit trees for shade and secondary income.” Pokok-pokok durian kampung yang tumbuh dari tempoh ini masih dapat dikesan hingga kini di sekitar Kampung Mantin Dalam, dengan usia dianggarkan melebihi 70–80 tahun. Selepas Perang Dunia Kedua dan dalam tempoh Darurat, banyak estet getah sekitar Mantin — seperti Linggi Plantations Mantin Division dan Pajam Rubber Estate — mengalami penyusutan operasi. Tanah yang tidak lagi produktif mula dimajukan semula oleh penduduk tempatan. 

Laporan Department of Agriculture Negri Sembilan (1958–1962) menyebut Mantin sebagai kawasan yang aktif dengan “mixed fruit planting,” dengan durian sebagai tanaman dominan. Pihak Jabatan Pertanian ketika itu menggalakkan sistem dusun campuran untuk penduduk kampung yang terlibat dalam Program Penempatan Semula (New Villages) pasca-Darurat. Pada dekad 1970-an, kawasan seperti Kampung Mantin Dalam, Kampung Baharu Mantin, dan Kampung Batu 9 Labu mula muncul sebagai pengeluar buah bermusim yang aktif. Pasar Seremban sering melaporkan peningkatan hasil durian dari Mantin setiap Jun–Julai. 

Menurut laporan Berita Harian (20 Julai 1978), “Durian Mantin mendapat sambutan baik di pasaran Seremban kerana isinya kuning pekat dan rasa manis.” Ini menandakan reputasi awal durian tempatan Mantin, walaupun belum dikomersialkan secara varieti. Apabila nilai durian meningkat di pasaran tempatan dan eksport, beberapa tanah bekas estet di Mantin mula ditanam semula dengan varieti moden seperti D24 dan Musang King (D197). Data Jabatan Pertanian Negeri Sembilan (1995) menyenaraikan Mantin sebagai salah satu daripada enam zon durian utama di negeri ini, bersama Lenggeng, Kuala Pilah, Jelebu, dan Serting. Antara pengusaha awal yang berjaya ialah generasi kedua bekas pekerja estet yang memiliki lot-lot kecil di sekitar Jalan Mantin–Pajam dan Kampung Lenggeng Dalam, menjadikan dusun durian sumber ekonomi utama keluarga.

Dalam dua dekad terkini, Mantin muncul semula dalam peta durian Negeri Sembilan sebagai kawasan agro-pelancongan. Dusun seperti Mantin Eco Fruits Farm, Dusun Pak Lang, dan Durian Valley Mantin mula menawarkan pengalaman “pick-and-eat” kepada pelancong dari Kuala Lumpur dan Seremban. Durian jenis Musang King, XO, dan Black Thorn kini ditanam di lereng Bukit Mantin, Pajam dan Labu Lama. Walaupun pengeluaran masih kecil berbanding Bentong atau Raub, Mantin diiktiraf sebagai kawasan “durian lama” yang kini memasuki fasa moden. Laporan Utusan Malaysia (15 Julai 2022) menyebut:“Dusun lama di Mantin kini diurus secara moden dengan sistem pengairan titisan dan pemasaran terus ke pelanggan bandar.”Ini menunjukkan kesinambungan luar biasa: dari dusun kampung era kolonial kepada kebun moden berteknologi tinggi.

Durian Mantin hari ini bukan sekadar hasil pertanian, tetapi warisan berakar dari sejarah tanah estet, penempatan buruh kolonial, dan daya tahan masyarakat tempatan dalam memulihkan ekonomi selepas perang dan Darurat.

2.  Keluasan dan Jenis Durian di Mantin

Sekitar tahun 1960, Mantin hanya mempunyai kira-kira 35 hektar dusun durian dengan 1,200 pokok, menghasilkan 40 tan metrik setiap musim. Ketika itu, tanaman didominasi oleh durian kampung asli Mantin yang banyak terdapat di kawasan berbukit seperti Bukit Mantin dan Kampung Mantin Dalam. Menjelang tahun 1980, keluasan dusun meningkat kepada 85 hektar dengan 2,800 pokok, menghasilkan sekitar 90 tan metrik setiap musim. Pertambahan ini sejajar dengan kemasukan varieti baharu seperti D24 (Sultan) yang diperkenalkan melalui program penanaman komersial oleh Jabatan Pertanian Negeri Sembilan. Pengenalan teknik cantuman dan pengurusan dusun moden pada era ini turut menggantikan amalan tradisional berasaskan benih kampung.

Berdasarkan data Jabatan Pertanian Negeri Sembilan (1980–2023), penanaman durian di Mantin menunjukkan pertumbuhan yang konsisten dan signifikan sepanjang enam dekad terakhir. Pada tahun 2000, keluasan dusun durian di Mantin meningkat hampir dua kali ganda kepada 150 hektar dengan lebih 5,500 pokok, menghasilkan 250 tan metrik setahun. Era ini memperlihatkan kemunculan varieti D101 (Durian Bukit Merah) dan beberapa durian hibrid tempatan, hasil kacukan antara varieti D24 dan durian kampung.

Seterusnya pada tahun 2020, Mantin muncul sebagai salah satu kawasan pengeluaran durian utama di Negeri Sembilan dengan 230 hektar dusun, 8,700 pokok, dan hasil mencapai 480 tan metrik setiap musim. Varieti D197 (Musang King) dan D200 (Black Thorn) menjadi simbol kemajuan dusun moden Mantin, terutamanya di kawasan seperti Bukit Mantin, Mantin Eco Fruits, dan Durian Valley Mantin yang mula menarik pelancongan agro.

Menjelang tahun 2025, unjuran menunjukkan keluasan dusun durian di Mantin bakal mencecah 250 hektar dengan hampir 9,500 pokok, menghasilkan sekitar 500 tan metrik setahun. Pertumbuhan ini menjadikan Mantin bukan sahaja pusat pengeluaran durian tradisi, tetapi juga tumpuan utama bagi pembangunan industri durian premium dan pelancongan pertanian di Negeri Sembilan.

Statistik Ringkas (Anggaran Berdasarkan Data Jabatan Pertanian N.S.)

Penanaman durian di Mantin berkembang daripada dusun tradisional kepada ladang moden dengan pelbagai varieti bernilai tinggi. Sejak sebelum 1930, durian kampung asli Mantin yang ditanam oleh pelombong dan petani Melayu menghasilkan buah manis beraroma kuat dan kekal menjadi simbol dusun lama. 

Pada 1980-an, varieti D24 (Sultan) diperkenalkan di tanah bekas estet getah, diikuti oleh D101 dan D160 (Tekka) pada 1990-an yang lebih cepat berbuah dan sesuai untuk pasaran tempatan. Abad ke-21 menyaksikan kemunculan D197 (Musang King) sebagai varieti utama di kawasan berbukit Mantin, manakala D200 (Black Thorn) dan durian hibrid tempatan pula muncul sejak 2015, menggambarkan adaptasi pekebun terhadap permintaan pasaran premium. Keseluruhannya, Mantin menjadi pusat durian penting Negeri Sembilan, menggabungkan warisan kampung dengan inovasi pertanian moden.

a) Sebelum 1930 – Era Durian Kampung di Mantin

Kawasan Mantin, khususnya di Bukit Mantin, Kampung Mantin Dalam dan Kampung Batu 9 Labu, sudah terkenal dengan dusun durian kampung yang ditanam oleh pelombong Cina dan petani Melayu. Pokok-pokok ini berasal daripada benih kampung tempatan dan banyak yang masih hidup hingga kini, berusia lebih 70 tahun. Buahnya bersaiz tidak seragam, berisi manis kekuningan dan beraroma kuat. Durian jenis ini menjadi sebahagian daripada landskap budaya Mantin — sering dikaitkan dengan kenduri, jualan kecil di tepi jalan, dan dusun warisan keluarga yang diwarisi turun-temurun.

b) 1950–1979 – Pemulihan Dusun dan Penanaman Tradisional

Selepas kemerosotan ekonomi pasca-perang dan pengakhiran era estet kolonial, banyak tanah bekas lombong dan getah di sekitar Mantin digunakan semula oleh penduduk tempatan untuk tanaman buah-buahan, termasuk durian. Tempoh ini menyaksikan penanaman semula pokok kampung serta pembukaan dusun kecil oleh keluarga Melayu dan Cina di Mantin Dalam dan Batu 9. Tiada varieti moden diperkenalkan lagi; tumpuan lebih kepada kemandirian makanan dan hasil dusun musiman untuk jualan di pasar Seremban.

c)  1980–1989 – Kemunculan Durian D24 (Sultan)

Awal dekad 1980-an menandakan peralihan Mantin ke arah pertanian komersial apabila Jabatan Pertanian Negeri Sembilan memperkenalkan varieti D24, juga dikenali sebagai Sultan. Program ini menjadikan kawasan Jalan Mantin–Pajam, Kampung Baharu Mantin dan Lenggeng 

Dalam sebagai zon utama penanaman D24 di atas tanah bekas estet getah Linggi Plantations. D24 cepat popular kerana isi kuning pekat, rasa manis-pahit dan tekstur likat. Ia menjadikan Mantin salah satu kawasan pengeluar D24 terbesar di Negeri Sembilan, dan mula menarik perhatian pemborong dari Kuala Lumpur serta pembeli dari luar negeri.

d) 1990–1999 – Kepelbagaian Varieti Baharu (D101 dan D160)

Pada tahun 1990-an, pengusaha kecil di Kampung Mantin Dalam, Kampung Batu 8 dan Batu 9 Labu mula menanam D101 (Durian Bukit Merah) yang mudah dijaga, cepat berbuah dan tahan penyakit akar. Isinya lembut berwarna kuning muda dan sesuai untuk pasaran tempatan. 

Dalam tempoh yang sama, varieti D160 (Tekka) turut diperkenalkan melalui program benih Jabatan Pertanian dan RRIM–FRIM. Kawasan Lenggeng Dalam menjadi tumpuan bagi Tekka, yang menghasilkan isi kuning pucat dengan rasa manis lembut dan hasil sederhana. Era ini memperlihatkan kepelbagaian varieti serta peningkatan kesedaran agronomi dalam kalangan pekebun Mantin.

e) 2000–2014 – Era Hibrid Tempatan dan Permulaan Musang King

Memasuki alaf baharu, petani Mantin mula menghasilkan hibrid tempatan, hasil kacukan antara D24 dan durian kampung. Pokok-pokok ini banyak ditanam di kawasan pinggir seperti Pajam dan Batu 9, dengan isi likat dan rasa sederhana tetapi unik kepada Mantin. 

Dalam masa sama, sekitar tahun 2005, generasi kedua pengusaha dusun memperkenalkan varieti D197 (Musang King) di Dusun Bukit Mantin, Mantin Eco Fruits dan Durian Valley Mantin. Musang King Mantin cepat dikenali kerana isi emas pekat, rasa lemak pahit-manis dan kualiti tinggi akibat faktor tanah berbukit. Ini menjadikan Mantin sebagai pusat pengeluaran durian premium yang mula menembusi pasaran luar Negeri Sembilan.

f) 2015–2025 – Era Premium dan Agropelancongan Durian

Menjelang tahun 2015, Mantin menjadi lokasi terpilih bagi penanaman D200 (Black Thorn), varieti premium dari Pulau Pinang. Hanya beberapa dusun di Bukit Mantin dan Kampung Baharu Pajam mengusahakannya kerana penjagaannya rumit dan hasil yang terhad. 

Black Thorn terkenal dengan isi jingga kemerahan, aroma kuat dan rasa premium, sering dijual pada harga tinggi. Dalam dekad yang sama, kerajaan negeri dan agensi pelancongan memperkenalkan pakej agropelancongan durian, menjadikan Mantin destinasi “pesta durian” setiap musim. 

Kawasan sepanjang Jalan Mantin sering sesak dengan gerai buah, pembeli dari Lembah Klang, dan pelancong domestik yang datang menikmati durian segar terus dari dusun.

3.  Lokasi-lokasi Penanaman Durian di Mantin

Kawasan-kawasan tumpuan penanaman durian di Mantin boleh dibahagikan mengikut sejarah dan jenis pengeluaran. Kawasan tertua terletak di sekitar Bukit Mantin dan Kampung Mantin Dalam, yang dihuni oleh pokok durian kampung berusia hampir seabad. Bagi pengeluaran varieti komersial moden, tumpuan beralih ke kawasan sepanjang Jalan Mantin–Pajam, yang menempatkan ladang terancang seperti Mantin Eco Fruits dan Durian Valley Mantin yang mengkhususkan penanaman klon premium seperti D24 dan Musang King. 

Asal-usul pokok durian lama di Mantin dapat dijejaki kembali ke tanah simpanan estet Linggi Plantations (1900–1941), di mana pokok-pokok tersebut ditanam semula oleh penduduk tempatan selepas estet tersebut ditinggalkan semasa zaman Darurat (1948–1960). 

Kegiatan penanaman durian kemudiannya berkembang pesat berikutan Pelaksanaan Program Tanam Semula Getah pada era 1950-an, yang menyaksikan sebahagian penduduk beralih arah dengan menggantikan pokok getah dengan tanaman buah-buahan tradisional. 

Sementara itu, kawasan di Kampung Batu 9 dan Batu 8 merupakan zon campuran yang mengandungi dusun keluarga serta bekas tanah estet, yang banyak menghasilkan varieti D101 dan hibrid tempatan. Pembangunan industri durian tempatan turut disokong oleh program penanaman semula yang dilaksanakan di Kampung Baharu Mantin dan Kg. Lenggeng Dalam, terutamanya melalui Smallholders Replanting Scheme di bawah Jabatan Pertanian pada dekad 1980–1990.

4. Suasana Pada Musim Durian Mantin

Udara pagi di kebun-kebun Mantin masih diselaputi kabut lembut, dan bunyi pertama yang kedengaran, deruan angin sepoi-sepoi bahasa yang mengusik dedaunan. Suasana lebih tenang, penuh kesabaran. Di bawah naungan pokok durian yang rendang, para penjaga kebun sudah pun berkunjung, mata mereka tajam mengimbas bumi, bukannya ke dahan.

Di sana sini, kelihatan buah durian yang telah gugur semalaman, berbaring di atas hamparan rumput dan daun kering. Ada yang masih utuh dengan durinya yang tajam, ada yang retak sedikit pada kulitnya, mengeluarkan aroma memikat yang tidak dapat ditahan. Setiap buah yang ditemui adalah seperti hadiah langsung daripada alam; ia adalah keputusan pokok itu sendiri bahawa buah itu sudah sampai ke puncak kesempurnaannya.

Para penunggu kebun dengan cermat mengutip setiap biji buah. Mereka tidak memetik, hanya menerima. Setiap durian yang diangkat diletakkan dengan penuh hormat ke dalam bakul anyaman, seolah-olah mengendong sesuatu yang suci. Tiada kesan kekerasan atau tergesa-gesa, hanya sebuah ritual penerimaan yang damai.

Di pangkin-pangkin jualan tepi jalan, suasana ini menterjemah menjadi sebuah jaminan kualiti. Penjual akan membanggakan dengan berkata, "Ini semua durian gugur, Pakcik. Bukan jolok. Lagi wangi, lagi manis, tekstur memang cair betul!" Pembeli yang arif akan mengangguk faham, mengetahui bahawa mereka akan mendapat pengalaman rasa yang paling autentik.

Pemandangan di sekitar pangkin pun berbeza. Pengunjung duduk di bangku panjang, wajah mereka bersinar ketika menyuap isi durian yang kuning mentega atau keemasan itu. Teksturnya yang benar-benar lembut dan cair, serta rasa yang kompleks dan penuh, adalah bukti langsung kepada kesabaran menunggu ia gugur. Suasana bukan sekadar meriah, tetapi juga penuh dengan kepuasan yang mendalam, seolah-olah setiap orang sedang menikmati sebuah rahsia alam yang hanya boleh diperoleh dengan kesabaran dan penghormatan terhadap irama semula jadi.

Mantin bukan sahaja dikenal sebagai pengeluar durian, tetapi juga sebagai destinasi pelancongan durian spontan / “pesta durian” pada musim buah, dengan banyak gerai, kesesakan hujung minggu, pengunjung dari negeri lain terutamanya Lembah Klang. Gerai-tepi jalan dan dusun menjadi sumber ekonomi yang penting bagi pemilik dusun dan peniaga kecil pada musim durian. Jualan boleh mencapai skala besar (tan metrik) pada hari-hari puncak.

Faktor luaran seperti sekatan pergerakan, rentas daerah/negara, polisi semasa (contoh pandemik) boleh mempengaruhi jumlah pembeli dan permintaan; ada masa di mana buah “tertinggal” banyak menyebabkan peniaga menurunkan harga. Promosi pelancongan (agropelancongan durian) mula diambil kira secara rasmi oleh kerajaan / agensi pelancongan, dalam usaha menarik pelancong dan memanfaatkan suasana musim durian sebagai daya tarikan (termasuk gerai-dusun dan lawatan ke dusun).

Dalam beberapa tahun kebelakangan ini, Mantin semakin dikenali sebagai salah satu pusat tumpuan utama bagi agropelancongan dan jualan durian di Negeri Sembilan. Menurut laporan Tourism Malaysia (28 Jun 2024) bertajuk “Tourism Malaysia Lancar Pakej Agropelancongan Durian Tourism 2024/2025”, pelancaran pakej pelancongan durian ini bertujuan memeriahkan musim durian di Malaysia melalui lawatan ke dusun, pengalaman mengutip buah, dan menikmati durian segar di lokasi. 

Walaupun Mantin tidak disebut secara langsung, kawasan berdekatan seperti Lenggeng dan Pajam turut termasuk dalam rangkaian agropelancongan ini, menandakan wujudnya integrasi formal antara dusun tradisional dan industri pelancongan domestik. 

Sementara itu, laporan Sinar Harian bertajuk “Mantin tumpuan peminat raja buah” menggambarkan suasana meriah setiap kali musim durian tiba, di mana deretan gerai sepanjang Jalan Batu 8 hingga Batu 12 Mantin menjadi tumpuan pengunjung tempatan dan dari Lembah Klang. Setiap hujung minggu, keadaan jalan menjadi sesak kerana ramai berhenti membeli durian segar, mewujudkan suasana seperti pesta buah-buahan. Fenomena ini turut mencerminkan aspek sosial dan ekonomi Mantin, di mana durian bukan sekadar hasil tanaman tetapi juga nadi kepada kegiatan ekonomi kecil dan interaksi masyarakat.

Namun, laporan Utusan Malaysia (21 Jun 2021) bertajuk “Jualan ‘raja buah’ merosot” menunjukkan sisi berbeza apabila sambutan pembeli menurun disebabkan sekatan pergerakan antara daerah dan negeri semasa pandemik COVID-19. Walaupun Mantin kekal sebagai lokasi popular, banyak buah tidak habis dijual, menyebabkan peniaga menawarkan diskaun besar-besaran. Keadaan ini menunjukkan betapa sektor kecil seperti jualan durian sangat bergantung pada kelancaran mobiliti sosial dan dasar semasa.

Terbaharu, laporan Sinar Harian (31 Julai 2025) bertajuk “Durian oh durian” mengesahkan skala besar industri durian Mantin apabila lebih 30 gerai aktif beroperasi sepanjang musim. Pada waktu puncak, jualan mampu mencecah lapan tan metrik sehari, menggambarkan potensi ekonomi tempatan yang besar. Walaupun situasi ini mendatangkan rezeki melimpah kepada peniaga, ia juga membawa cabaran seperti kesesakan jalan dan isu kualiti buah. Keseluruhannya, laporan-laporan ini membuktikan bahawa Mantin bukan sekadar pusat pengeluaran durian, tetapi juga ruang interaksi ekonomi, budaya, dan pelancongan yang semakin menonjol di peringkat negeri dan nasional.

Penutup

Kawasan-kawasan seperti Bukit Mantin, Kampung Mantin Dalam, Jalan Mantin-Pajam, dan kampung-kampung sekitarnya menjadi pusat pengeluaran durian yang utama disebabkan oleh empat faktor utama:

1. Asas penanaman bermula dari estet kolonial (Linggi Plantations) dan diteruskan oleh penduduk tempatan selepas estet ditinggalkan semasa Zaman Darurat.

2. Bentuk muka bumi berbukit dan jenis tanah laterit yang terdapat di kawasan ini memberikan saliran yang sangat baik, yang amat sesuai untuk pertumbuhan akar pokok durian.

3. Program-program kerajaan seperti Program Tanam Semula Getah (1950-an) dan Smallholders Replanting Scheme (1980-1990) telah menggalakkan dan memodenkan penanaman durian dalam kalangan pekebun kecil.

4. Generasi penerus telah menggabungkan pengetahuan tradisi dengan amalan moden, dan lokasi yang strategik berhampiran jalan raya utama memudahkan sistem pemasaran dan pengangkutan *farm-to-table* ke pasaran bandar.

Secara ringkas, kejayaan pusat penanaman durian Mantin adalah hasil gabungan warisan sejarah, keadaan alam semula jadi yang sesuai, sokongan kerajaan, serta adaptasi pengetahuan dan pemasaran moden oleh komunitas tempatan. Wallahualam. 

Menariknya Sejarah Mantin

Salam buat semua. Atok harap semuanya sihat walafiat. Atok dan Wan alhamdulillah.Sihat-sihat belaka.Minggu ini Kami tak ke mana-mana, duduk ontok-ontok jer kat rumah di Seremban. Minggu  depan Atok rancang nak ke Mantin, ziarah anak saudara kat sana. Pagi Ahad nanti, kami rancang nak bekfes kat Pasar Tani Beranang, tak jauh dari Mantin tapi dalam Selangor. Best pasar paginya. Tak jauh pun, depan masjid Beranang jer. Rasa-rasa Atok dah 2,3 kali kami ke sana. Kuih muihnya memang original Minang. Sodap bona. Kalau nak cari anak benih pokok buah-buahan singgahlah ke pasar pagi ini. Macam-macam ada. Hari Minggu memang happening kat sini. Spendlah dua, tiga jam kat sini sambil bermesra dengan penduduk tempatan. Beranang ini unik sikit. Kedudukannya di negeri Selangor, tapi suasananya macam kampung-kampung kat Pilah atau Rembau. Macam tak kena jer dalam Selangor yang 'bustling' dengan hiruk pikuk kota. Patutlah diorang panggil Beranang, " The Sleepy Hollow of Selangor".

Berbalik cerita kita ke Mantin tadi. Mantin ini bukanlah asing bagi Atok. Saudara mara Atok ramai kat sini suatu masa dahulu. Kenapa Atok cakap begitu? Pasalnya mereka dah berpindah ke TPG sejak awal 1980-an lagi. Tanah di Mantin sudah dijual, buat modal bina rumah di Telok. Atok saudara Atok memang dah bertahun tinggal di Mantin ini. Arwah bekerja sebagai pemandu teksi di sini. Rumahnya betul-betul bersebelahan dengan Kuil Benggali di jalan lama KL-Seremban ini. Tak sampai setengah kilometer ke pekan Mantin. Atok masih ingat lagi pernah ke sana ketika berumur 14,15 tahun. Ada kenduri kahwin di sana. 

Seronoknya meraikan perkahwinan ibu saudara Atok sambil menikmati buah durian di sana. Memang durian-durian Mantin sedap rasanya, tambahan pula durian D24 atau IOI. Kalau kat sini memang Atok cari durian kampung hasil jualan orang kampung. Atok tak cari buah durian daripada kebun-kebun Cina. Bukan pasal Atok rasis atau tidak. Atok lebih pentingkan kesihatan diri. Tengok sahajalah kebun durian Cina kat sini. Bersih tanpa rumput atau semak belukar. Memang dijaga sungguh. Tapi bagi Atok di sinilah kebimbangan Atok bermula. Kebun yang disiram racun serangga dan rumpai ini, walaupun diberi baca kimia, sebenarnya tidak mesra kesihatan. Betul, kita tak nak buah durian yang berulat atau rosak ditebuk tupai, tapi kalau racun rumpai dan serangga ini boleh meresap ke pokok dan buah, Atok surrender. Membahayakan kesihatan!. Carilah durian dari kebun bersemak, lebih selamat.

Selepas majlis perkahwinan di sana,25 tahun kemudian, Atok tidak lagi ke Mantin sehinggalah kami berpindah ke Senawang ini. Kalau ada pun kami ikut jalan lama ini ke KL bagi mengelakkan jem kat highway pada hujung minggu. Atok  selalu ziarah saudara Atok di Kg. Abdullah dan anak saudara Atok di Taman Surian, Mantin. Lagipun Mantin ni pekan kecil yang tenang dan damai, sesuai kalau nak lari dari kesibukan bandar besar. Penduduknya tak ramai, jadi hidup kat sini lebih santai, tak tergesa-gesa macam kat kota. Memang sesuai untuk nikmati hidup yang lebih santai sambil rasa suasana kampung yang nyaman. Lagi best, tempat ni terkenal dengan hasil pertanian, jadi senang je nak dapat buah-buahan dan sayur segar kat pasar tempatan. Kalau korang nak cari buah-buahan fresh dan murah daripada dusun di kampung-kampung berhampiran, datanglah ke Mantin ini. Kalau nak buat kerepek, berlambak-lambak pisang kat sini. Harga borong. Bawa jer duit lebih. 

So, dalam entri kali ini Atok nak ceritakan pasal Mantin. Atok nak selongkar cerita-cerita tentang asal usul kampung Mantin ini. Dengar cerita, hebat Mantin ini suatu masa dahulu. Ada hospital sendiri, siap ada dua panggung wayang. Sakai dari Kg. Belihoi berdekatan pun ramai yang turun ke sini pada hujung minggu. Tak payah lagi ke Seremban. Cukup berurusan di sini. Sekolah ada, balai polis ada. Seperti pekan dan bandar kecil lainnya ketika zaman kolonial dahulu, Cinanya di bandar dan lombong, India di estet, Melayu pula di kampung-kampung sekitarnya. Segregated but harmony. Duduk asing-asing, tapi berjumpanya di pekan. Penduduknya aman dan tenteram. Tak ada rusuhan kaum, Namun pernah juga beberapa kes jenayah berat yang  dilaporkan dari sini. Begitulah Mantin yang dahulu kini dan selamanya, tenang dan mendamaikan. Seperti biasa, komenlah sikit setelah membaca. Atok amat menghargai setiap kritikan dan pendapat korang. Selamat Membaca.

Jalan Besar menghala ke pekan Mantin dalam tahun akhir 1960-an

Antara tarikan ke Mantin ialah gerai-gerai buahannya ketika musim buah

Pengenalan

Mukim Setul ialah sebuah mukim dalam daerah Seremban, Negeri Sembilan, Malaysia merangkumi Nilai, Mantin, Pajam dan Batang Benar. Ia terletak dalam pentadbiran Majlis Perbandaran Seremban. Ia berjiran dengan Mukim Labu, Mukim Seremban, Mukim Lenggeng, dan Mukim Semenyih (Selangor).

Kedudukan daerah Seremban dalan Negeri Sembilan

Mantin terletak dalam daerah Seremban

Lokasi Pekan Mantin dalam mukim Setul

Di bawah pentadbiran Mukim Setul, terdapat beberapa buah kampung yang membentuk komuniti pertanian dan penempatan tradisional penting di kawasan ini. Kampung-kampung tersebut ialah Kg. Sungai Mahang, Kg. Nilai, Kg. Setul, Kg. Mantin Dalam, Kg. Jalan Sepang, Kg. Tanjung, Kg. Kubang, Kg. Labu Hilir, Kg. Kondok, Kg. Jijan, Kg. Gebok, Kg. Batang Benar, Kg. Baru Pajam, Kg. Baru Mantin, dan Kg. Baru Nilai. Kesemua kampung ini berada dalam rangka pentadbiran Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung (JKKK) Mukim Setul, yang memainkan peranan penting dalam penyelarasan pembangunan, kebajikan penduduk serta pemeliharaan warisan sosial dan ekonomi setempat, termasuk sektor pertanian, perusahaan kecil, dan komuniti luar bandar sekitar Mantin dan Nilai.

2.  Topografi Mantin

Mantin, yang terletak di Negeri Sembilan berhampiran laluan utama antara Seremban dan Kajang, memiliki kedudukan geografi yang strategik di lembah berhampiran Sungai Mantin. Pada asalnya, kawasan ini terdiri daripada hutan tebal dan bukit-bukau kecil, menjadikannya sesuai untuk penempatan awal orang Melayu serta pembukaan lombong timah oleh pelombong Cina pada abad ke-19.

Secara umum, bahagian utara dan barat Mantin berbukit-bukau dengan ketinggian antara 100–250 meter dari paras laut. Bukit-bukau ini memberikan perlindungan semula jadi, sumber batuan dan tanah liat, serta digunakan untuk aktiviti lombong dan laluan kongsi lombong pada era awal. Sebaliknya, bahagian timur dan selatan lebih rendah dan rata, sesuai untuk pertanian kecil, estet getah, serta kini pembangunan perumahan dan infrastruktur moden.

Sungai-sungai kecil yang mengalir dari bukit membentuk sistem saliran semula jadi, menyediakan air untuk lombong, pertanian, dan penduduk awal. Sungai ini juga berperanan sebagai laluan perdagangan dan pengangkutan pada zaman dahulu, serta terus menjadi elemen penting dalam pengurusan air kawasan ini.

Dengan pembangunan moden, sebahagian kawasan bukit telah ditata semula untuk perumahan dan institusi pendidikan seperti City University Malaysia, manakala tanah rendah menempatkan jalan raya, kawasan komersial, dan taman rekreasi. Gabungan lembah, bukit-bukau, dan sungai kecil ini bukan sahaja membentuk corak sejarah penempatan dan ekonomi Mantin, tetapi juga menjadikan bandar satelit ini strategik, mesra penduduk, dan berpotensi berkembang secara mampan.

3.  Sejarah Mantin

Kawasan Mantin asalnya merupakan hutan belantara di sempadan Selangor-Negeri Sembilan. Pada asalnya, kawasan ini dikenali sebagai “Setul” dan didiami oleh masyarakat Melayu dari kawasan Pantai, Seremban. Kehidupan mereka bersifat sederhana dan berpusat pada pertanian. Peneroka awal terdiri daripada orang Melayu dari mukim Setul dan Lenggeng yang membuka tanah untuk sawah huma. 

Namun, penemuan bijih timah oleh pihak British mengubah landskap sosial dan ekonomi Mantin. Kemasukan pelombong Cina oleh pihak British  pada 1870-an setelah penemuan bijih timah yang kaya, menjadikan pekan ini sebagai pusat aktiviti perlombongan yang pesat berkembang. 

Nama bandar “Mantin” dipercayai berasal daripada pelombong Cina Hakka yang menetap di situ, kemungkinan diambil daripada istilah Hakka “Man Tin”, yang bermaksud “penuh timah”, mencerminkan kekayaan deposit timah di kawasan itu.

Mantin belum wujud lagi dalam tahun 1877

Mantin masih belum wujud lagi dalam tahun 1894

Sejak akhir 1880-an, Mantin berkembang dari sebuah kampung Melayu kecil menjadi pekan perlombongan yang menjadi persinggahan penting bagi pelbagai komuniti. Perpaduan antara masyarakat Melayu, Cina, dan pengaruh British menjadikan Mantin satu contoh menarik tentang dinamika sosial, ekonomi, dan budaya dalam konteks sejarah perlombongan di Negeri Sembilan.

Ladang getah menjadi salah satu sektor utama ekonomi di Mantin. Berdasarkan laporan akhbar dan rekod pentadbiran kolonial, beberapa ladang  utama seperti Pajam, Stanville, Hamilton, Linsum, dan Sungei Mahang menjadi fokus pengeluaran. Setiap ladang ini biasanya dilengkapi dengan kemudahan asas seperti rumah pekerja, kantin, dan kadangkala hospital kecil untuk rawatan penyakit. Contohnya, Kombok Estate Mantin (juga dikenali sebagai Mantin Estate) dibuka pada awal abad ke-20 oleh pemaju British. Ladang ini diuruskan oleh syarikat perladangan Linggi Plantations, Ltd yang berdaftar dengan Guthrie & Co, London. Keluasan ladang ini adalah 1,262 ekar dan menjadi salah satu ladang getah terbesar di kawasan tersebut. Academia

Pada 1903, pembangunan infrastruktur membawa perubahan besar apabila jalan di sekitar Mantin diperbaiki (“re-metalling”) dan landasan kereta api Kuala Lumpur–Seremban dibina, meningkatkan aksesibiliti dan merangsang pertumbuhan ekonomi serta penduduk. Pada 1904, pentadbiran polis ditubuhkan, termasuk kuarters untuk anggota polis, bagi memastikan keselamatan kawasan lombong yang padat dengan buruh.

Pada 1915–1936, surat-menyurat pentadbiran berkaitan permohonan tanah, kuarters, hak lombong, dan tender kerajaan mencerminkan Mantin sebagai pusat ekonomi lombong dan pertanian yang penting. Pada 1922, Che Long bin H. Mohd Khatib, seorang pegawai sanitasi, meninggal dunia, menunjukkan peranan pegawai kesihatan dalam menjaga kebersihan dan kesihatan masyarakat lombong. 

Pada 1932, penduduk atau syarikat mengemukakan permohonan pengecualian cukai tanah, menandakan penglibatan komuniti dalam urusan pentadbiran dan ekonomi tempatan

Pembangunan Fizikal di Mantin dalam tahun 1938

Semasa Perang Dunia II (1941–1945) dan pendudukan Jepun, hospital dan institusi awam beroperasi dalam keadaan mencabar, manakala pemindahan harta estate selepas perang menunjukkan pengurusan pasca perang bagi komuniti lombong. Pada 1947, pembinaan Labourers Lines menyediakan penginapan untuk pekerja buruh dan keluarga, manakala permohonan sambungan Gereja Methodist Mantin menandakan kepelbagaian sosial dan komuniti Kristian aktif di kawasan itu.

Mantin menjadi salah satu kawasan yang dikenal pasti aktif dengan kegiatan komunis semasa era Darurat (1948–1960) disebabkan oleh gabungan faktor geografi, ekonomi dan sosial yang saling berkait. Dari segi geografi, Mantin terletak di antara sempadan Negeri Sembilan dan Selangor serta dikelilingi oleh bukit-bukit, hutan tebal dan bekas kawasan lombong yang membentuk laluan tersembunyi ke Lenggeng, Broga dan Semenyih — kawasan penting dalam jaringan pergerakan bawah tanah Parti Komunis Malaya (PKM). Keadaan muka buminya yang terlindung menjadikan Mantin lokasi strategik untuk persembunyian, operasi logistik dan perhubungan antara unit gerila di dalam hutan.

Dari segi ekonomi pula, kemerosotan industri perlombongan timah selepas Perang Dunia Kedua menyebabkan ramai buruh Cina kehilangan pekerjaan, khususnya di kawasan Pajam, Batang Benar dan Mantin. Golongan ini mudah dipengaruhi oleh propaganda PKM yang menjanjikan keadilan sosial dan pembelaan terhadap golongan pekerja. Sebahagian mereka juga merupakan bekas ahli pasukan gerila anti-Jepun atau anggota kesatuan buruh yang telah mempunyai hubungan dengan rangkaian komunis sejak awal 1940-an.

Dalam masa yang sama, dasar penjajah British memperkenalkan pelan penempatan semula atau Briggs Plan bagi mengawal pengaruh komunis di kawasan luar bandar. Langkah ini menyaksikan penduduk sekitar Mantin, Pajam dan Lenggeng dipindahkan ke New Villages yang berpagar dan dikawal ketat. Walaupun langkah ini bertujuan memutuskan hubungan antara penduduk dan gerila komunis, ia turut menimbulkan rasa tidak puas hati terhadap pentadbiran kolonial kerana menyekat kebebasan bergerak serta menjejaskan ekonomi penduduk yang bergantung kepada pertanian dan kerja lombong.

Akhirnya, Mantin menjadi salah satu titik panas dalam sejarah Darurat bukan sahaja kerana peranannya sebagai kawasan persembunyian gerila, tetapi juga kerana ia melambangkan pertembungan antara struktur kolonial British, keresahan masyarakat pelombong dan petani miskin, serta semangat penentangan politik pasca perang. Walaupun kegiatan komunis beransur reda selepas tamat Darurat pada tahun 1960, kesannya tetap terserlah dalam sejarah sosial setempat — termasuk pembentukan kampung baru, perubahan corak pemilikan tanah, dan transformasi sosioekonomi masyarakat Mantin yang berlanjutan hingga ke dekad-dekad berikutnya.

Era 1950-an menyaksikan pembangunan pentadbiran dan komuniti yang lebih tersusun. Pada 1950, bangunan penginapan A.D.O.S. dibina untuk pegawai pentadbiran. Pada 1951, projek penempatan semula Mantin Village Resettlement Area dilaksanakan semasa Darurat Malaya untuk keselamatan kampung Hakka. Sepanjang 1953–1958, projek bekalan air, pembangunan estet pertanian, dan penubuhan Local Council Mantin mencerminkan pentadbiran tempatan yang sistematik dan pembangunan infrastruktur asas.

Pada 1960–1962, sub-district Mantin ditubuhkan dan Midwife’s Unit di Kg. Mantin Dalam menekankan kepentingan kesihatan ibu dan bayi. Pada 1966, penduduk mula terlibat dalam politik dan aktiviti komuniti melalui penubuhan Parti Buruh Malaya ranting Mantin dan persatuan belia tempatan. Era 1970–1975 menyaksikan aktiviti belia, pembangunan perumahan, dan penubuhan Mantin sebagai daerah mengundi pada 1974, yang diwakili di Dewan Rakyat sehingga 1986.

Pada 1980, dokumen berkaitan hartanah dan individu seperti Hamidah Bte Mantin menunjukkan perkembangan pemilikan tanah dan organisasi komuniti tempatan. Pada 2003–2004, wawancara sejarah lisan Ahmad Sarji bin Abdul Hamid merakam perkembangan Mantin dari perspektif sosial dan pentadbiran, manakala 2005–2007 menonjolkan aktiviti sosial veteran melalui V.S. Kunaratnam Trophy.

Memasuki 2000-an, Mantin menjadi pusat pendidikan tinggi dengan penubuhan Kolej Universiti Linton dan Kolej Legenda, manakala pada 2020-an, pembangunan ekonomi dan pelancongan terus berkembang. Klinik Kesihatan Mantin kini berfungsi sebagai pusat kesihatan komuniti, mengekalkan sejarahnya sebagai institusi kesihatan sejak era kolonial.

Secara keseluruhan, Mantin berkembang dari pekan lombong bijih timah menjadi pusat komuniti yang dinamik, dengan interaksi erat antara pentadbiran, ekonomi, pendidikan, kesihatan, dan aktiviti sosial. Struktur kaum, identiti budaya, dan warisan sejarah tetap jelas tetapi semakin bersatu melalui pembangunan dan integrasi komuniti sepanjang abad ke-20 dan ke-21.

4.  Pembangunan Ekonomi, Infrastruktur dan Awam di Mantin

Di kaki bukit dan sepanjang lembah berhampiran Mantin, tersebar beberapa kampung Melayu tradisional yang wujud sejak akhir abad ke-19. Rumah-rumah kayu panggung menjadi ciri utama landskap kampung ini, dibina tinggi untuk mengelak banjir dan memberi pengudaraan semula jadi. Setiap rumah dikelilingi halaman kecil di mana penduduk menanam sayur-sayuran, jagung, dan kacang, sementara di tepi rumah atau di bawah panggung, ayam dan itik merayau bebas.

Ekonomi kampung berpusat pada pertanian subsisten. Padi ditanam di sawah kecil di tebing sungai, sementara keladi, ubi kayu, dan jagung menjadi makanan tambahan keluarga. Sesetengah penduduk bekerja sebagai buruh di estet bijih timah atau ladang getah berdekatan, membawa pulang upah mingguan yang membantu menampung keperluan harian. Dalam suasana ekonomi sederhana ini, penduduk bergantung kepada hasil kampung sendiri, dan kadang-kala barangan ditukar melalui sistem barter dengan kampung lain atau dengan estet.

Makanan harian kampung sederhana tetapi mencukupi: nasi dimakan bersama ulam-ulaman, ikan sungai atau ikan kering, telur kampung, dan buah-buahan tempatan. Dapur kayu dan periuk tanah liat menjadi alat utama memasak, manakala arang atau kayu api digunakan setiap hari. Hidangan daging jarang dijumpai, hanya muncul semasa kenduri atau majlis istimewa.

Antara 1900–1930, Mantin berkembang sebagai pusat perlombongan bijih timah yang penting. Pada 1900–1906, lombong di sekitar Mantin dan Setul Road mula aktif, dengan pemilikan oleh syarikat tempatan dan pelabur Singapura, manakala saham lombong seperti Allagar, Anglo-Java, dan Anglo-Johore diniagakan di pasaran Singapura. 

Banyak lombong timah kecil di Mantin, Lenggeng, Pajam, Setul beroperasi di bawah syarikat berdaftar. Walaupun tidak semua disebut dalam laporan saham, mereka dipengaruhi oleh pasaran timah global.

Pada 1923–1931, statistik bijih timah dilaporkan dalam Pinang Gazette dan The Straits Times, menjadikan Mantin sebahagian daripada pasaran antarabangsa, di mana harga bijih dan eksport memberi kesan langsung kepada ekonomi tempatan. Menjelang 1930, pendapatan Negeri Sembilan meningkat sebahagian besarnya daripada hasil lombong di Mantin, membolehkan pelabur dan pemilik lombong mengekalkan status kelas elit mereka.

Sejak awal abad ke-20, Mantin mula mendapat perhatian sebagai sebuah kawasan yang berkembang hasil daripada industri perlombongan bijih timah. Pembinaan landasan kereta api Kuala Lumpur–Seremban pada tahun 1903 (Wikipedia) membuka akses lebih mudah ke Mantin, sekali gus mempercepat pergerakan pekerja, hasil perlombongan, dan barangan perdagangan. Langkah ini merupakan infrastruktur awam penting yang mengubah landskap ekonomi tempatan kerana Mantin semakin terhubung dengan bandar besar.

Dikatakan kawasan bekas lombong di Mantin masih ada di sana sehingga kini

Kegiatan penanaman getah di Mantin bermula seiring dengan kemasukan pengaruh British dalam pentadbiran Negeri Sembilan pada penghujung abad ke-19. Kawasan Mantin yang dahulunya berfokus pada perlombongan bijih timah, mula menarik perhatian pelabur Inggeris dan pentadbir kolonial selepas kejayaan percubaan penanaman Hevea brasiliensis di Kuala Kangsar (1897). 

Sekitar tahun 1898 hingga 1905, sebahagian tanah lombong yang tidak lagi aktif di sekitar Mantin dan Batang Benar telah ditukar guna menjadi ladang kecil getah dan mula ditanam Hevea brasiliensis oleh pelabur Eropah dan pemilik tempatan; ini adalah permulaan struktur estet di kawasan itu. kyoto-seas.org

Terdapat dua kategori utama pemilikan tanah: ladang besar milik Eropah seperti Mantin Rubber Estate Ltd. dan Pajam Valley Estate, Pengurus-pengurus ladang Eropah kebiasaannya berasal dari firma di London dan Singapura, manakala tenaga kerja diimport dari India Selatan melalui sistem buruh kontrak yang diselia oleh Jabatan Buruh F.M.S.

Beberapa estet getah / ladang besar yang dikaitkan dengan kawasan Mantin: 

• Pajam Rubber Estate (Pajam) — estet getah yang disebut dalam sumber sejarah perang/dokumen lama sebagai kawasan ladang di sekitar Pajam / Mantin; gambar/rujukan arkib menunjukkan kehadiran kem dan ladang di kawasan ini. (changipowart.com)

• Estet besar milik Guthrie di Mantin — rujukan tempatan/arkib menyebut bahawa pada satu masa terdapat estet getah besar di Mantin yang dimiliki oleh syarikat Guthrie (kebanyakan estet besar semasa era kolonial dikuasai oleh firma seperti Guthrie). (Facebook)

• Batang Benar / Batang Benar Estate (kawasan agraria) — kawasan Batang Benar kini dipaparkan dalam iklan tanah pertanian/penyenaraian harta sebagai tanah kebun/ladang, menunjukkan tradisi pertanian/estet di kawasan bersempadan dengan Mantin. (Ziba Property)

Ladang getah mula berkembang di sekitar Seremban–Mantin, dan keuntungan saham ladang menarik modal luar untuk membuka lebih banyak estet. Menurut Negri Sembilan Annual Report 1909, dua kawasan awal yang mencatat penanaman getah ialah di pinggir Mantin Valley dan Pajam Road Estate — masing-masing dimiliki oleh pelabur Eropah dan tauke Cina tempatan. Antara tahun 1910 hingga 1925, Mantin mengalami transformasi ekonomi yang ketara. Dengan pembinaan jalan raya Mantin–Kajang dan sambungan ke Seremban melalui PWD pada 1911, kawasan ini menjadi titik tumpuan bagi pengembangan ladang getah. 

Permintaan antarabangsa untuk getah menyokong pembukaan estet terancang (estet besar dan kebun kecil), dengan buruh India Selatan (sistem kontrak/kangani) dan komuniti tempatan menyokong operasi estet. Rangkaian jalan (Mantin–Kajang–Seremban) menggalakkan pengeluaran dan perdagangan getah. ehm.my+1 Naik turunnya saham ini mencerminkan bagaimana ekonomi Mantin bergantung pada pasaran dunia—ia bukan sekadar pekan lombong, tetapi juga sebahagian daripada rangkaian kapitalisme kolonial. 

Hospital Mantin

Sejarah Hospital Mantin ialah kisah evolusi kesihatan luar bandar yang melangkaui satu abad. Ia bermula sebagai dispensari kolonial berlantai kayu, berkembang menjadi hospital tentera, dan akhirnya menjadi pusat kesihatan moden berteknologi digital.

Dari sudut sosial, hospital ini terus menjadi nadi kesihatan masyarakat luar bandar Mantin. Masyarakat India di estet-estet sekitar masih membentuk majoriti pesakit, diikuti oleh masyarakat Melayu kampung dan komuniti Cina di pekan Mantin. Walaupun jurang sosioekonomi masih wujud, perkhidmatan kesihatan semakin bersifat inklusif dan nasional.

Selain itu, hospital ini turut berfungsi sebagai tapak latihan klinikal bagi jururawat pelatih dari Seremban dan Kajang. Latihan ini mencerminkan perubahan dalam pendekatan pendidikan kesihatan — daripada latihan pentadbiran kolonial kepada model nasional yang berorientasikan komuniti dan pencegahan penyakit. Hospital Mantin menjadi simbol transformasi daripada sistem kolonial kepada sistem kesihatan rakyat. Ia bukan lagi “hospital buruh” tetapi pusat kesihatan komuniti (community-based health facility) yang memperkenalkan prinsip kesihatan awam moden kepada generasi pasca-merdeka.

Tokoh-tokoh profesional seperti Dr. Chung King Tieng (1968) dan Dr. James Alfred (1978) memperkenal sistem rawatan moden, sementara Puan Noorazah bt. Hamid (2020–2025) mengetuai era transformasi digital dengan sistem maklumat kesihatan dan aplikasi komuniti pintar.

Kini, Klinik Kesihatan Mantin berfungsi bukan sekadar pusat rawatan, tetapi juga medan kolaborasi antara masyarakat, kerajaan dan dunia akademik dalam usaha memperkukuh kesihatan awam luar bandar. 

Pada 1938, isu asas bekalan air mula dibincangkan dalam akhbar apabila penduduk Mantin mengadu tentang kekurangan bekalan air bersih (laporan akhbar, 24 Februari 1938). Susulan itu, kerajaan mengumumkan peruntukan baharu untuk projek bekalan air luar bandar termasuk Mantin (laporan akhbar, 17 Jun 1938). Ini merupakan antara projek infrastruktur awam awal yang meningkatkan kualiti hidup penduduk, selain menandakan campur tangan kerajaan dalam penyediaan kemudahan asas.

Pasca Perang Dunia Kedua, Mantin terus melalui perubahan dari segi infrastruktur fizikal dan ekonomi. Pada 1953, penduduk Mantin dilaporkan menurunkan pagar kawasan tertentu, menandakan pembukaan akses jalan atau perubahan status tanah, sesuatu yang mencerminkan perkembangan pentadbiran tempatan dan kemudahan perhubungan. 

Era pasca-kemerdekaan menyaksikan Mantin mula menjejak kaki ke arus kemodenan, dengan pembangunan infrastruktur menjadi tunjang utama. Salah satu lonjakan signifikan berlaku pada tahun 1959, apabila Mantin terpilih sebagai lokasi strategik untuk salah sebuah stesen mikro-gelombang dalam rangkaian telekomunikasi nasional. Pembinaan stesen ini, bersama satu lagi di Tampin, bukan sekadar kemudahan teknikal, tetapi merupakan lambang kemajuan. Ia berperanan mempercepatkan perkhidmatan telefon antara Kuala Lumpur, Singapura, dan Pulau Pinang, sekaligus menobatkan Mantin sebagai hab telekomunikasi yang penting di Negeri Sembilan.

Di sebalik kemajuan teknologi, kerajaan turut memberi tumpuan kepada pembangunan infrastruktur asas di kawasan luar bandar. Pada 1960, Pejabat Daerah Mantin meluluskan peruntukan sebanyak $12,300 untuk projek membina perigi dan jambatan. Inisiatif ini adalah sebahagian daripada program pembangunan luar bandar yang lebih besar bagi meningkatkan taraf hidup penduduk setempat. Desakan penduduk untuk menggantikan jambatan buluh yang sedia ada dengan struktur kekal yang lebih selamat, mencerminkan keperluan sebenar komuniti dan hasrat untuk kemudahan yang lebih baik.

Menjelang akhir 1961, wajah sosio-ekonomi Mantin kian berubah dengan pembukaan Teater Universal yang mewah. Dengan kos hampir US$100,000 dan kapasiti 500 tempat duduk, pembukaan pusat hiburan moden ini bukan sekadar tempat menonton wayang, tetapi adalah petanda jelas tentang peningkatan taraf hidup dan permintaan terhadap hiburan berkualiti dalam kalangan penduduk. Perkembangan ini melukiskan gambaran sebuah pekan yang sedang membangun, yang bukan hanya memerlukan kemudahan asas, tetapi juga ruang rekreasi yang moden.

Namun, pembangunan fizikal juga perlu diselaraskan dengan aspek keselamatan. Isu keselamatan jalan raya, khususnya di Bukit Mantin, mendapat perhatian serius pada tahun yang sama. Jabatan Kerja Raya mengambil inisiatif untuk membaiki selekoh berbahaya yang telah meragut beberapa nyawa. Tindakan proaktif ini, yang meliputi pelebaran jalan dan pemasangan tanda amaran, dilakukan ekoran aduan berterusan daripada penduduk, menunjukkan bahawa suara rakyat didengari dalam merangka pembangunan yang lebih selamat.

Tumpuan pembangunan turut menjangkau sektor pertanian, yang menjadi nadi ekonomi setempat. Pada 1966, satu projek naik taraf penting dilaksanakan di Lenggeng, di mana empangan kayu lama yang mudah rosak digantikan dengan struktur batu yang kukuh. Projek ini mempunyai impak langsung terhadap kehidupan petani, dengan meningkatkan sistem pengairan untuk sawah padi dan mengurangkan risiko kerosakan infrastruktur semasa musim hujan. Langkah ini membuktikan komitmen berterusan kerajaan dalam memodenkan infrastruktur pertanian bagi menyokong ekonomi desa.

Secara keseluruhannya, tempoh antara 1959 hingga 1966 ini menggambarkan satu fasa transformasi Mantin yang menyeluruh, merangkumi telekomunikasi, kemudahan asas, hiburan, keselamatan, dan pertanian, yang bersama-sama membina asas kukuh untuk pembangunan masa hadapan pekan ini.

Dalam era moden, Mantin terus menjadi sebahagian daripada jaringan pembangunan ekonomi Negeri Sembilan. Kehadiran syarikat Gajjan Singh Transport pada 1970-an (Museum Volunteers, JMM), yang mengendalikan lori tangki dan lori pengangkut buah tandan segar, menunjukkan peralihan Mantin daripada pusat perlombongan kepada hub kecil logistik pertanian. Tambahan pula, pembentukan Parlimen Mantin pada 1974 menandakan pengiktirafan politik terhadap pentingnya kawasan ini dalam struktur pembangunan negara, walaupun ia kemudiannya dibubarkan pada 1986.

Menjelang era kontemporari, Mantin sekali lagi menjadi fokus dalam konteks pembangunan infrastruktur dan ekonomi. Pada 2024, dua laporan akhbar menonjolkan arah baharu pembangunan di sini. Pertama, serbuan KPDN terhadap sebuah kilang pemprosesan sirap batuk palsu (Malay Mail, 6 Januari 2024) memperlihatkan wujudnya aktiviti perindustrian tidak sah, mencerminkan cabaran kawal selia dalam pertumbuhan ekonomi moden. Kedua, projek 'pau beku' di Pusat Pemulihan Penjara (PRP) Mantin (BERNAMA, 27 Disember 2024) menjadi inisiatif sosial-ekonomi baharu yang menggabungkan latihan kemahiran dengan pembangunan industri makanan sejuk beku, sekali gus memperluaskan bentuk pembangunan ekonomi tempatan.

5.  Pembangunan Insaniah

Mantin sejak era kolonial dikenali sebagai sebuah pekan perlombongan yang turut mencerminkan kepelbagaian agama dan budaya masyarakatnya. Bagi komuniti Islam, antara masjid awal yang wujud ialah Masjid Kariah Pekan Mantin, yang diasaskan oleh Tuan Haji Abdul Latif bin Haji Mohd Katib di atas tanah wakaf pemberian ayahandanya, Tuan Haji Mohd Katib bin Aman JP. Masjid ini telah melalui proses pembesaran pada 1980 dan 1988, berkembang daripada sekitar 100 jemaah asal kepada lebih 700 orang kini. Di sekitarnya, masjid lain turut dibina seperti Masjid Kariah Mantin Dalam (1966), Masjid Nurul Iman Kampung Gebok (1977), serta Masjid As-Siddiqin Batang Benar (1977), masing-masing dengan sejarah wakaf dan pembaikan demi menampung pertumbuhan bilangan jemaah.

Selain itu, komuniti bukan Islam turut mendirikan rumah ibadat yang bersejarah. Kaum Sikh mendirikan Gurdwara Sahib Mantin seawal 1890-an, menjadikannya antara gurdwara tertua di Negeri Sembilan. Ia bermula sebagai bangunan kayu kecil beratapkan nipah dan kemudiannya diperluas, berfungsi bukan sahaja untuk ibadat tetapi juga pendidikan dan pusat sosial komuniti Sikh.Asal kedatangan kaum Sikh ke Mantin berkait rapat dengan sejarah perlombongan bijih timah dan pembinaan infrastruktur di Negeri Sembilan pada penghujung abad ke-19.

Apabila Mantin mula berkembang sebagai pekan perlombongan sejak 1880-an, pihak kolonial British membawa masuk buruh dan tenaga kerja daripada pelbagai kaum. Kaum Sikh yang datang ke Tanah Melayu pada masa itu kebanyakannya direkrut sebagai anggota polis, pengawal keselamatan lombong, dan penjaga estet. Ramai majikan Eropah mempercayai orang Sikh kerana reputasi mereka sebagai tentera di India Utara di bawah empayar British.

Di Mantin khususnya, rekod menunjukkan komuniti Sikh awal bekerja sebagai pengawal lombong timah, anggota polis tempatan, dan juga pengusaha lembu serta kereta lembu. Kehadiran mereka bukan sahaja untuk menjaga keselamatan lombong daripada ancaman pencuri bijih atau pergaduhan kongsi gelap, tetapi juga melibatkan aspek logistik — mengangkut bijih dan barangan menggunakan kereta lembu yang mereka miliki.

Komuniti Sikh yang kian menetap di Mantin memerlukan pusat rohani mereka sendiri, lalu sekitar awal 1890-an, dibina Gurdwara Sahib Mantin, antara gurdwara tertua di Negeri Sembilan. Dari situlah terbentuk masyarakat Sikh Mantin yang lebih tersusun, lengkap dengan fungsi agama, sosial, dan pendidikan. Ringkasnya, kaum Sikh datang ke Mantin sekitar hujung abad ke-19 melalui jaringan kolonial British, berperanan besar dalam keselamatan perlombongan, dan akhirnya menetap serta membentuk komuniti mapan dengan Gurdwara sebagai pusat kehidupan mereka.

Di Mantin, kewujudan tokong Cina bermula sejak awal abad ke-20 seiring pertumbuhan masyarakat pelombong Hakka dan komuniti perniagaan tempatan. Antara tokong terpenting ialah Tan Gong Xian Sheng Temple (譚公仙聖廟) di Kampung Atap, Mantin, yang berdasarkan plak bertarikh era Guang Xu tahun 1902, menjadikannya antara tokong tertua di kawasan ini. Selain itu, terdapat Chinese Temple Kampung Hakka Mantin yang wujud sekurang-kurangnya sejak 1930, berfungsi sebagai pusat rohani dan budaya masyarakat Hakka setempat. 

Satu lagi ialah Sheng Niang Temple (聖娘廟), yang dipercayai dibina sekitar tahun 1900,dan didaftarkan secara rasmi pada 1974, menjadi tumpuan masyarakat bagi upacara keagamaan dan kebudayaan. dengan dewa utama Tian Hou Shui Wei Sheng Niang, iaitu pelindung berkaitan laut dan perdagangan. Tokong-tokong ini bukan sahaja berfungsi sebagai pusat ibadat, tetapi juga menjadi tempat muafakat dan identiti komuniti Cina Mantin, di mana perayaan tradisi seperti Tahun Baru Cina, Chap Goh Mei dan Pesta Hantu Lapar diraikan bersama, sekali gus mengekalkan kesinambungan warisan budaya mereka hingga ke hari ini.

Komuniti Kristian pula membina Church of St Aloysius pada 1901 dengan seni bina neo-Gothik yang masih terpelihara sehingga kini, manakala Gereja Methodist Cina Mantin yang dipercayai wujud sejak 1925 terus berperanan sebagai pusat ibadat dan pendidikan. Mubaligh Kristian (terutama Katolik dan Anglikan) mula aktif di Negeri Sembilan sekitar penghujung abad ke-19. Mantin, yang ketika itu pesat dengan lombong timah, menarik ramai orang Cina, termasuk sebahagian yang terbuka kepada ajaran Kristian melalui kerja-kerja misi sekolah, klinik, dan sokongan sosial. Justeru, wujudlah kumpulan kecil Cina Katolik dan Cina Protestan yang membentuk jemaat di sekitar Mantin.

Antara pusat terawal ialah Gereja St. Aloysius, Mantin, yang dibina pada awal abad ke-20 oleh mubaligh Katolik, terutama dari kongregasi Mill Hill Fathers. Gereja ini menjadi salah satu gereja Katolik tertua di kawasan pedalaman Negeri Sembilan, dan ia banyak dihadiri oleh komuniti Cina Katolik tempatan. Selain itu, terdapat juga kehadiran jemaat Kristian Protestan (seperti Methodist atau Anglican) yang menubuhkan perhimpunan kecil, walaupun dokumentasi mereka tidak sebanyak Katolik.

Menjelang tahun 1925, pembangunan fizikal semakin terserlah apabila sebuah gereja Methodist Cina didirikan di Mantin, dibiayai sepenuhnya oleh komuniti setempat (Museum Volunteers, JMM). Kehadiran bangunan keagamaan ini bukan sahaja mencerminkan pertumbuhan masyarakat tetapi juga memperlihatkan usaha membina infrastruktur awam yang berfungsi sebagai pusat komuniti dan pendidikan.

Peranan komuniti Cina Kristian di Mantin bukan sahaja berkaitan dengan hal rohani, tetapi juga dalam bidang pendidikan — ada sekolah mubaligh di kawasan itu yang menerima murid pelbagai latar belakang. Komuniti ini walaupun kecil bilangannya jika dibandingkan dengan Cina beragama Taoisme atau Buddhisme, tetap wujud hingga hari ini, dengan generasi kedua dan ketiga meneruskan kehidupan sebagai peniaga, pendidik, dan profesional tempatan sambil aktif dalam gereja.

Perkampungan Cina Hakka di Mantin suatu masa dahulu

Perkampungan Cina Hakka di Mantin kini

Masyarakat Hindu pula mempunyai Kuil Sri Maha Mariamman Mantin, yang ditubuhkan pada 1987 dan boleh menampung sehingga 1,000 penganut, menjadi pusat utama sambutan Thaipusam dan perayaan agama. Kaum Hindu di Mantin mula hadir sejak penghujung abad ke-19 apabila pihak kolonial British membawa masuk buruh dari India Selatan, terutamanya masyarakat Tamil, untuk bekerja di lombong bijih timah dan kemudiannya di ladang getah sekitar Mantin, Pajam, Batang Benar dan Lenggeng. Pada awalnya, mereka ditempatkan sebagai buruh kontrak, penoreh getah, mandur, serta pekerja sokongan di estet milik Eropah. Kehidupan masyarakat Hindu ketika itu sangat rapat dengan rumah ibadat yang mereka dirikan sendiri, biasanya berupa kuil kecil (kovil) yang berfungsi bukan sahaja sebagai pusat ibadat kepada dewa seperti Sri Maha Mariamman atau Sri Subramaniar, tetapi juga sebagai pusat komuniti untuk menyambut Thaipusam, Deepavali dan Ponggal. 

Antara kuil Hindu terawal yang diketahui ialah Kuil Sri Maha Mariamman Mantin, dibina sekitar awal abad ke-20 oleh buruh lombong dan ladang, selain Kuil Sri Subramaniar di Pajam dan Batang Benar yang menjadi tumpuan pekerja ladang di kawasan sekitarnya. Sebahagian kecil kuil kecil dalam estet masih wujud sehingga kini, ada yang dipindahkan atau diperbesar seiring pembangunan moden. Walaupun jumlah komuniti Hindu di Mantin tidak sebesar masyarakat Cina atau Melayu, peranan mereka tetap penting dalam landskap sosial pekan tersebut, khususnya melalui rumah ibadat, sambutan perayaan, dan penglibatan dalam sektor ekonomi tempatan.

Keseluruhannya, pembangunan rumah ibadat di Mantin jelas menunjukkan bagaimana kepelbagaian agama dan etnik telah berakar umbi sejak awal abad ke-20. Masjid, gurdwara, gereja, kuil Hindu dan rumah berhala Cina masing-masing bukan sahaja menjadi pusat kerohanian, tetapi juga pusat sosial yang memperkukuhkan identiti komuniti setempat. Gambaran ini memperlihatkan Mantin sebagai sebuah pekan kecil yang sejak dahulu mengamalkan budaya hidup bersama secara harmoni.

6.  Institusi Pendidikan di Mantin

Sejarah pendidikan di Mantin bermula sejak awal abad ke-20, seiring dengan pertumbuhan pekan perlombongan bijih timah dan kemasukan pelbagai komuniti imigran. Kaum Cina Hakka yang menetap di Mantin menubuhkan SJK(C) Chung Hua Mantin pada tahun 1913, menjadikannya sekolah tertua di kawasan itu. Sekolah ini bukan sahaja menjadi pusat pembelajaran asas, tetapi juga memainkan peranan penting dalam mengekalkan bahasa dan budaya masyarakat Cina.

Dalam era pra-merdeka, masyarakat India Tamil yang bekerja di ladang-ladang getah sekitar Pajam, Gebok dan Batang Benar pula menubuhkan sekolah Tamil kecil. Walaupun kebanyakannya bersifat sementara dan serba kekurangan, sekolah-sekolah ini memberikan peluang asas pendidikan kepada anak-anak pekerja estet. Selepas merdeka, sebahagian besar sekolah Tamil ini ditutup atau digabungkan ke dalam sistem kebangsaan.

Keperluan pendidikan menengah mula dirasai pada 1960-an apabila bilangan murid semakin meningkat. Justeru pada 1 Januari 1965, SMK Mantin ditubuhkan dengan 236 pelajar, ketika itu menumpang di bangunan SJK(C) Chung Hua. Hanya pada tahun 1968 barulah sekolah ini berpindah ke bangunannya sendiri, yang kemudian melalui fasa-fasa pembangunan melibatkan penambahan bilik darjah, padang dan kemudahan kokurikulum. Menjelang awal 2000-an, SMK Mantin muncul sebagai salah sebuah sekolah menengah terbesar di kawasan Seremban dengan jumlah pelajar mencecah lebih 1,500 orang.

Sekolah vernakular Cina turut berkembang, bukan sahaja di pekan Mantin tetapi juga di sekitar kawasan seperti Pajam. SJK(C) Kampung Baru Pajam ditubuhkan untuk menampung anak-anak masyarakat Cina yang tinggal berhampiran ladang dan kawasan perumahan baharu. Kedua-dua sekolah Cina ini aktif sehingga kini, dengan sokongan kuat daripada PIBG, tokoh masyarakat, dan badan-badan dermawan seperti The Community Chest yang membantu menambah baik infrastruktur, termasuk projek baharu yang siap pada 2025.

Secara keseluruhannya, pembangunan sekolah di Mantin mencerminkan dinamika masyarakat setempat – bermula dengan usaha komuniti imigran, disusuli peranan kerajaan selepas merdeka, lalu berkembang menjadi sistem pendidikan formal yang lengkap dari sekolah rendah hingga menengah. Sekolah-sekolah di Mantin bukan sahaja menjadi medan pembelajaran, malah juga pusat sosial yang membentuk identiti dan kesinambungan generasi penduduknya.

Pendidikan sekolah Melayu di Mantin dan kawasan sekitarnya berkembang agak lambat berbanding sekolah Cina yang sudah wujud sejak awal abad ke-20. Hal ini berpunca daripada faktor demografi, kerana Mantin sendiri lebih didominasi oleh masyarakat Cina yang terlibat dalam perlombongan bijih timah, manakala orang Melayu lebih ramai tinggal di kampung-kampung berdekatan seperti Lenggeng, Batang Benar dan Gebok. Justeru, kerajaan kolonial Inggeris menubuhkan sekolah Melayu di kawasan kampung tersebut, bukan di pekan Mantin. 

Perkembangan sekolah Melayu pula agak lewat muncul di Mantin. Sekolah Melayu Lenggeng muncul sekitar tahun 1917–1920-an sebagai sekolah Melayu terawal di mukim itu, menjadi pusat pendidikan asas untuk anak-anak kampung di sekitarnya. Kemudian, pada 1 Januari 1948, Sekolah Melayu Batang Benar didirikan bagi menampung keperluan pendidikan Melayu yang semakin meningkat di kawasan selatan Mantin. 

Sementara itu, di Kampung Gebok, pendidikan sebelum merdeka lebih berbentuk tradisional melalui kelas al-Quran dan tulisan Jawi di rumah guru agama atau surau, sebelum sebuah sekolah kebangsaan rasmi wujud selepas 1960-an. Pada 1 Januari 1948, SK Batang Benar ditubuhkan sebagai salah satu sekolah rendah kebangsaan awal yang menampung anak-anak penduduk Melayu serta sebahagian daripada komuniti lain. Selepas itu, pada tahun 1967, lahir pula SK Mantin yang kemudian berkembang menjadi sekolah rendah utama di pekan ini, lengkap dengan prasekolah dan Program Pendidikan Khas Integrasi (PPKI). 

Keadaan ini menjelaskan mengapa Mantin sendiri tidak memiliki sekolah Melayu sebelum merdeka, kerana penubuhannya lebih tertumpu di penempatan Melayu luar pekan. Walau bagaimanapun, jaringan sekolah Melayu di Lenggeng, Batang Benar dan Gebok telah menjadi asas penting kepada perkembangan pendidikan masyarakat Melayu di kawasan Mantin secara keseluruhan

Sejarah pembangunan pendidikan pasca-sekolah menengah di Mantin agak menarik kerana pekan kecil ini muncul sebagai salah satu pusat latihan kemahiran dan pengajian tinggi yang penting di Negeri Sembilan selepas tahun 2000. Kewujudan KTG Education Group dan kampus Linton University College di Mantin sejak pertengahan 2000-an menjadikan pekan ini tumpuan pelajar dalam bidang kejuruteraan, teknologi maklumat, seni bina, perniagaan dan seni visual. 

Pada masa yang sama, kerajaan negeri bersama sektor industri turut menubuhkan Pusat Pembangunan Kemahiran Negeri Sembilan (NSSDC) di Mantin pada tahun 2002, bagi melatih tenaga kerja tempatan dengan kemahiran teknikal yang diiktiraf. Mantin juga menempatkan institusi khusus seperti MEATECH Technical Training Centre yang berfokus kepada penyelenggaraan pesawat dan latihan penerbangan, sekali gus membuka ruang kepada anak muda tempatan untuk menceburi bidang aviasi tanpa perlu berhijrah jauh ke bandar besar. 

Kehadiran institusi-institusi ini telah mengubah wajah Mantin daripada sekadar sebuah pekan perlombongan lama kepada sebuah hab pendidikan, di mana pelajar tempatan dan antarabangsa berkumpul, mewujudkan kepelbagaian budaya serta peluang ekonomi baharu kepada komuniti setempat.

Sekolah Kebangsaan Mantin di sebelah kanan jalan

7.  Wajah-Wajah di Sebalik Pembangunan Mantin: Satu Gambaran Komuniti

Pembangunan Mantin dari sebuah pekan kecil bukan hanya dibina dari batu dan simen, tetapi juga disemai oleh sumbangan pelbagai tokoh tempatan yang memainkan peranan dalam pelbagai bidang – dari pentadbiran tradisi dan ekonomi, hingga pendidikan dan sukan. Setiap tokoh diterangkan secara kontekstual agar menggambarkan perubahan politik, ekonomi, dan komuniti Mantin sepanjang lebih satu abad:

a.  Era Perlombongan Awal (1890–1910)

Pada penghujung abad ke-19, Mantin — yang ketika itu masih dikenali sebagai Setul — menjadi pusat aktiviti pelombong Hakka dan Teochew yang datang dari Sungai Ujong dan Selangor. Dalam tempoh ini, tokoh-tokoh pelombong Cina memainkan peranan besar membentuk komuniti pertama Mantin.

Antaranya ialah Towkay Liew Ah Sam, seorang pelombong bebas yang memiliki beberapa palong di kawasan Mantin Road dan Batang Benar sekitar tahun 1900. Beliau dikatakan bekerjasama dengan syarikat Kong Sang Mining Co. di Rahang dan Pajam, dan terkenal kerana mempekerjakan buruh Cina serta Melayu tempatan secara kontrak. Tokoh ini menjadi antara pelombong yang memperkenalkan sistem kongsi lombong yang kemudiannya menjadi asas ekonomi tempatan.

Mr. J. De Silva, yang berkhidmat sebagai Pegawai Perubatan Negeri Sembilan pada awal 1900-an, juga memainkan peranan tidak langsung dalam pembangunan Mantin. Beliau sering melaporkan keadaan kesihatan pekerja lombong dan ladang sekitar Mantin serta infrastruktur perubatan tempatan dalam Negri Sembilan Annual Medical Reports. Di bawah pengawasannya, perkhidmatan rawatan asas kepada pelombong dan buruh ladang mula disusun — antaranya pengenalan pasukan rawatan bergerak (travelling dispensaries) dan sistem laporan kes malaria di kawasan Mantin Valley. Dedikasi beliau menunjukkan bagaimana pentadbiran kolonial memulakan langkah awal ke arah kesihatan awam luar bandar, di mana Mantin menjadi antara tapak ujian utama.

S. F. Sproule merupakan antara pelabur Eropah terawal yang memperkenalkan struktur estet di lembah Mantin sekitar tahun 1902–1905. Beliau memainkan peranan penting dalam menukar sebahagian tanah bekas lombong bijih kepada ladang getah komersial di kawasan antara Mantin dan Pajam. Dalam laporan tahunan Negeri Sembilan 1909, nama Sproule sering dikaitkan dengan inisiatif awal membuka Pajam Road Estate, yang kemudian menjadi antara pusat penanaman Hevea brasiliensis paling produktif di daerah itu. Pengurusannya yang sistematik memperkenalkan sistem buruh kontrak India Selatan, rumah kongsi pekerja, dan rangkaian jalan ladang — elemen yang kemudian menjadi asas pembangunan ekonomi Mantin sepanjang era kolonial.

Dalam masa yang sama, pentadbiran kolonial mengiktiraf peranan Encik Mahmud bin Salleh, seorang penyelia buruh Melayu di Mantin Dalam yang dilantik oleh pegawai British bagi mengawal keselamatan kawasan lombong dan pengangkutan bijih. Nama beliau muncul dalam Negri Sembilan District Report 1908 sebagai antara perantara antara pelombong dan pihak kolonial. Kehadiran beliau menunjukkan keterlibatan awal masyarakat Melayu dalam operasi ekonomi kolonial di daerah Seremban.

Di peringkat akar umbi, pentadbiran dan keharmonian Mukim Mantin (atau Setul) banyak bergantung pada kepimpinan tradisi. Yang Mulia Dato’ Andatar Mantin, yang memegang jawatan Dato’ Lembaga Lingkungan, merupakan figura pusat. Sebagai Penghulu Setul, beliau bukan sekadar pengurus hal ehwal tanah dan cukai, tetapi juga berperanan sebagai penaung dan penghubung antara komuniti Melayu, Cina dan India. Peranannya menjadi semakin kritikal semasa era Darurat, dimana beliau bertanggungjawab menjaga keselamatan dan ketenteraman mukim daripada ancaman komunis. Kewibawaan beliau diiktiraf sehingga beliau berhak menerima penghormatan tiga das meriam dalam istiadat rasmi, simbol status yang unik dalam sistem adat Luak Sungei Ujong.

Sumber utama:

Papers Relating to the Protected Malay States (British Colonial Office Records, CO 273/1–6, 1874–1890), The National Archives, Kew, UK.

Report on the State of Sungai Ujong by Captain P.J. Murray, 1876.

Maxwell, W.E. (1878). “Notes on the Negri Sembilan and the Sungai Ujong.” Journal of the Straits Branch of the Royal Asiatic Society (JSBRAS), No. 2.

Skeat, W.W. & Blagden, C.O. (1906, edisi asal catatan 1890-an): Papers on the History and Customs of the Malays of Negeri Sembilan.

Fail Pejabat Residen British, Sungai Ujong, Arkib Negara Malaysia (rekod mikrofilem, siri 1875–1898).

Perlembagaan Adat Perpatih Sungai Ujong, salinan manuskrip (ANM Negeri Sembilan, Koleksi Undang Luak).

Newbold, T.J. (1839). Political and Statistical Account of the British Settlements in the Straits of Malacca. London: John Murray. (rujuk bab tentang lombong di Sungai Ujong dan Setul).

Logan, J.R. (1847). “Mining and the Malay Peninsula Interior.” Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia, Vol. 1.

Straits Settlements Records (Blue Book 1875–1880) — seksyen perlombongan Sungai Ujong.

Federated Malay States Mines Report (Pre-FMS period, 1887–1895) – rekod lesen lombong awal Mantin–Pajam.

Chinese Kapitan Records – Sungai Ujong and Selangor Border Disputes (1874–1883), CO273/35, The National Archives, UK.

Letter from W.H. Pickering to the Colonial Secretary, 1880: laporan rusuhan pelombong Mantin (“Mine Tin disturbance”).

Kajian moden: Khoo Kay Kim (1972). “Chinese Labour and Tin Mining in Negeri Sembilan before 1900”, Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society (JMBRAS), Vol. 45.

Jabatan Ukur Negeri Sembilan: Peta Topografi Awal (1892) — menunjukkan kawasan lombong di Setul dan kampung Melayu di pinggir Mantin.

Sungai Ujong Settlement Register (Fail Daerah Seremban No. SU/23/1889).

“Negotiations between Malay Chiefs and Chinese Miners at Mantin” — laporan Residen W.H. Pickering, 1885.

Arkib Warisan Negeri Sembilan: Fail Dato’ Andatar Setul (1880–1895) — catatan lisan dan surat rasmi penghulu tradisional.

British Resident’s Tour Report of 1894 — menyebut “a mixed mining and agricultural village named Mantin, formerly Setul.”

Oral recollection compiled by Undang Luak Sungai Ujong office (disalin semula 1934): asal-usul peranan Dato’ Andatar Mantin.

Gullick, J.M. (1958). Indigenous Political Systems of Western Malaya. London: Athlone Press.

Khoo Kay Kim (1984). Malay Society: Transformation and Conflict in the 19th Century. Kuala Lumpur: Oxford University Press.

Lim Teck Ghee (1976). Peasants and Their Agricultural Economy in Colonial Malaya. Kuala Lumpur: OUP.

Mohd. Isa Othman (1990). “Sistem Pentadbiran Adat di Sungai Ujong Sebelum Penjajahan British.” Jurnal Sejarah, DBP.

Arkib Negara Malaysia (2005). Panduan Koleksi Negeri Sembilan (1870–1910).

b.  Era Perladangan dan Pentadbiran British (1910–1941)

Menjelang dekad 1910-an, Mantin mula berubah daripada penempatan lombong kepada kawasan perladangan kecil dan estet getah. Tokoh penting ketika ini termasuk Cheah Seng Kee, pelabur Cina tempatan yang membuka Pajam Road Estate sekitar tahun 1912. Beliau mempelopori penanaman getah secara komersial di tanah bekas lombong, menjadikan kawasan Pajam–Mantin sebagai sebahagian daripada jaringan awal estet Negeri Sembilan.

Di sebelah barat pula, Mantin Valley Estate diurus oleh J. D. MacFarlane, seorang Eropah berpengalaman yang memperkenalkan sistem penanaman Hevea brasiliensis secara baris teratur, lengkap dengan sistem saliran. Beliau antara perancang awal pembangunan prasarana estet — termasuk pembinaan jalan batu dan rumah pekerja — yang kelak menjadi asas kepada jaringan ladang moden di Mantin.

Dalam kalangan masyarakat Melayu, Haji Ahmad bin Talib, ketua kampung Mantin pada 1920-an, menjadi tokoh berpengaruh yang mengawal urusan tanah rizab Melayu serta perhubungan antara penduduk dan pihak pentadbiran kolonial. Di bawah kepimpinannya, Kampung Mantin berkembang sebagai penempatan tetap dan pusat keagamaan setempat.

Sebagai salah seorang pegawai British dalam Jabatan Tanah dan Lombong Negeri Sembilan sekitar tahun 1920-an, Major H. G. T. Piggott banyak terlibat dalam penyusunan semula pajakan tanah di kawasan Mantin dan Lenggeng selepas aktiviti perlombongan mula merosot. Beliau mengetuai pasukan teknikal yang menilai semula tanah lombong lama untuk tujuan pertanian semula (land rehabilitation). Dasar yang diperkenalkannya membolehkan sebahagian besar tanah terbiar ditukar menjadi kebun kecil getah milik individu — satu perubahan struktur yang mengukuhkan ekonomi tempatan Melayu dan Cina.

Dalam sektor sosial kolonial, Miss E. R. Sanderson — seorang jururawat dan penyelia kesihatan awam — menjadi tokoh penting di Mantin antara tahun 1928 hingga 1935. Beliau terlibat dalam program kebersihan dan pendidikan kesihatan wanita di penempatan buruh India di sekitar ladang-ladang getah Mantin. Melalui kerjasama dengan Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan, beliau menubuhkan kelas kesihatan ibu dan bayi di klinik ladang (estate clinics), satu usaha yang memperkenalkan konsep kesihatan komuniti jauh sebelum kemerdekaan.

Dalam arus ekonomi, figura seperti Mr. Siow Tham, seorang pemilik tanah dan pelombong bijih timah di Setul Road, mewakili kelas pedagang Cina yang menyumbang kepada kemakmuran awal Mantin. Beliau terlibat dalam aktiviti-aktiviti komuniti, seperti menyumbang kepada pembangunan infrastruktur tempatan, menyokong pendidikan, atau terlibat dalam aktiviti keagamaan. Sumbangan beliau dalam aktiviti komuniti dan ekonomi menjadikan pemergiannya pada 1935, pada usia 61 tahun, satu kehilangan besar yang dirasai oleh penduduk tempatan.

Tan Soon Hong merupakan antara pelabur Cina tempatan yang menonjol di Mantin pada dekad 1920–1930-an. Sebagai pemilik lombong dan pemborong bijih, beliau juga mula melabur dalam sektor getah dan kedai runcit, menjadikan Mantin sebagai pusat pengedaran hasil ladang dan perlombongan kecil. Tan dikenali kerana hubungan eratnya dengan pihak British dalam urusan tanah dan pelesenan lombong, serta sebagai penyumbang tetap kepada aktiviti sosial Cina tempatan termasuk sekolah dan tokong. Tokoh seperti beliau menandakan kebangkitan kelas pertengahan Cina Mantin yang berperanan dalam ekonomi campuran — perlombongan, pertanian, dan perniagaan.

Sementara itu, Lim Chong, seorang dermawan dan pemimpin komuniti Cina tempatan, memainkan peranan sosial yang besar. Beliau membantu membiayai pembinaan Mantin Chinese Temple dan sekolah rendah Cina pertama di kawasan itu pada tahun 1938, sekaligus menjadikan Mantin sebagai pusat tumpuan komuniti Hakka di selatan Seremban.

Sumber:

British Colonial Records: Negeri Sembilan Annual Report (1901–1938), Arkib Negara Malaysia & The National Archives, Kew, UK.

Report on the Sanitary Condition of Federated Malay States (1907–1918).

Straits Times dan Malaya Tribune (1905–1940): laporan berkenaan lombong, sekolah mubaligh, dan klinik Mantin.

Fail “Hospital and Dispensary Reports, Seremban and Mantin Districts” (Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan, 1910–1939).

Oral History Collection: Kampung Setul–Mantin (Arkib Negara Malaysia, dikumpul 1982–1986).

Mission School Reports — Church Missionary Society Archives (London, 1925–1937).

Laporan Negri Sembilan Annual Blue Book (1920–1938) – seksyen “Mining and Sanitation in Lenggeng and Mantin”.

c.  Era Pendudukan Jepun dan Darurat (1942–1960)

Zaman perang mengubah struktur sosial Mantin secara drastik. Semasa pendudukan Jepun, lombong-lombong di Pajam dan Lenggeng terbiar, dan ramai penduduk dipaksa menanam tanaman makanan. Selepas perang, muncul tokoh-tokoh baharu yang berperanan dalam keselamatan dan politik tempatan.

Haji Kassim bin Abdullah, ketua kampung Mantin ketika Darurat (1948–1960), menjadi tokoh utama dalam penubuhan Home Guard. Beliau mengurus sistem kawalan keselamatan kampung dan bekerjasama dengan pegawai British untuk mengawal gerakan komunis di sekitar Mantin–Lenggeng. Di bawah kepimpinannya, Kampung Mantin kekal stabil walaupun berada di zon bahaya.

Dalam masyarakat Cina pula, Encik Lee Ah Soon dilantik oleh kerajaan kolonial sebagai pengerusi Mantin New Village Committee pada tahun 1952. Beliau memimpin program penempatan semula komuniti Cina yang dipindahkan dari kawasan lombong terpencil ke kawasan terkawal, sekali gus membantu membentuk struktur pentadbiran moden kampung baru Mantin.

Selain itu, catatan polis kolonial menyebut Sgt. Rahim bin Omar, anggota pasukan keselamatan tempatan yang gugur dalam serangan hendap oleh pengganas komunis berhampiran Lenggeng pada tahun 1951. Namanya kemudian diabadikan dalam rekod perkhidmatan Negeri Sembilan sebagai wira tempatan yang mempertahankan keamanan kawasan Mantin.

Sebagai antara tokoh Melayu moden awal di Mantin pada era pascaperang, Dato’ Abdul Manap bin Leman dikenali kerana keaktifannya dalam kegiatan sosial dan kebajikan masyarakat. Beliau merupakan antara individu yang menjembatani jurang antara struktur pentadbiran kolonial dan keperluan penduduk kampung Melayu selepas 1948. Dalam banyak hal, kepimpinannya mencerminkan peralihan generasi baharu yang lebih berpendidikan dan terbuka terhadap idea pembangunan luar bandar — selari dengan dasar RIDA dan pelan pembangunan Negeri Sembilan ketika itu. Usahanya membantu memperkenalkan kemudahan asas dan memperkukuh sistem pertanian kecil di Mantin menjadikan beliau disegani dalam kalangan penduduk tempatan.

Haji Abdul Majid merupakan antara tokoh agama dan pendidik yang berperanan penting dalam memperkukuh identiti Islam di Mantin sejak tahun 1950-an. Sebagai guru agama dan imam masjid utama, beliau memainkan peranan bukan sahaja sebagai pendakwah, tetapi juga sebagai penengah sosial dalam masyarakat majmuk Mantin. Beliau sering diundang memberi kuliah di kawasan sekitar seperti Lenggeng dan Pajam, dan dikenali kerana pandangan progresifnya terhadap pendidikan agama. Sumbangannya membantu menubuhkan kelas al-Quran dan sekolah agama rakyat yang akhirnya melahirkan generasi celik agama di wilayah ini.

Dalam konteks pendidikan kolonial dan pascakolonial, Mr. A. L. Dass menonjol sebagai guru dan pentadbir sekolah Inggeris yang memainkan peranan penting dalam mengangkat mutu pendidikan di Mantin. Berasal daripada komuniti India tempatan, beliau dikenali sebagai tokoh pendidikan yang menekankan perpaduan antara kaum melalui aktiviti pelajar dan sukan sekolah. Di bawah pentadbirannya, sekolah-sekolah di Mantin berjaya melahirkan ramai pelajar yang kemudian menjadi penjawat awam dan profesional di Seremban dan Kuala Lumpur. Sumbangannya menonjolkan bagaimana pendidikan menjadi pemangkin utama kepada perubahan sosial komuniti pasca-Darurat.

Tokoh wanita ini menandakan dimensi kemanusiaan dalam sejarah Mantin. Sister Mary Joseph ialah seorang biarawati Katolik yang berkhidmat di klinik dan sekolah misi sekitar tahun 1950–1960-an. Melalui misi gereja St. Aloysius, beliau aktif dalam usaha kebajikan seperti penjagaan kanak-kanak miskin, bantuan perubatan asas, dan pendidikan moral. Pendekatan empatik dan pelayanannya yang melangkaui batas agama menjadikan beliau disegani oleh semua lapisan masyarakat — bukti bagaimana komuniti Mantin tumbuh dalam suasana saling hormat antara kaum dan kepercayaan.

Sumber:

Federation of Malaya Annual Reports (1948–1957).

The Straits Times & Malay Mail (arkib mikrofilem, 1949–1965): laporan komuniti Mantin, pembangunan sekolah dan kesihatan.

Fail Pejabat Daerah Seremban: “Laporan Pembangunan Mukim Setul dan Mantin” (1959, 1965).

Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan: Laporan Klinik Desa Mantin (1962).
Negeri Sembilan Gazette, Siri 1967 — penyenaraian rasmi penghulu dan jawatankuasa kampung.

Temu bual arkib lisan: En. Abdul Ghani bin Mohd Nor, mantan setiausaha penghulu Mantin (Arkib Negara Malaysia, 1980).

d.  Era Kemerdekaan dan Pembangunan Moden (1960–2025)

Selepas kemerdekaan, Mantin memasuki fasa baharu pembangunan. Tokoh seperti Dato’ Haji Mohd Zain bin Abdul Latif, wakil rakyat kawasan Lenggeng dan Mantin pada tahun 1960–1970-an, memainkan peranan penting memperjuangkan pembinaan jalan Pajam–Mantin dan infrastruktur sekolah. Usaha beliau membawa Mantin keluar daripada status kampung lombong kepada pekan pendidikan yang berkembang. 

Encik P. Sivanathan, bekas pengetua St. Aloysius Secondary English School, mencorakkan minda generasi muda. Menurut laporan The Straits Times bertarikh 11 Meii 1965, beliau dianugerahkan gelaran Doctor of Philosophy (PhD) oleh International Academy of Vancouver. Pencapaian beliau ini bukan sekadar kebanggaan peribadi, tetapi juga mencerminkan komitmen tinggi terhadap bidang pendidikan yang beliau khidmati.

Tokoh pendidikan seperti Cikgu Moosah bin Ahmad pula dikenang sebagai antara guru Melayu terawal dari Mantin yang berkhidmat di Telok Panglima Garang pada era 1950–1970-an. Beliau bukan sahaja mendidik generasi awal pasca-merdeka tetapi juga menjadi simbol mobiliti sosial anak tempatan yang keluar dari tradisi buruh lombong.

Sumbangan dalam bidang pendidikan juga datang daripada John Victor Morais  (1910–1991), seorang wartawan, penulis dan pengusaha media yang menetap di Mantin.  Walaupun tidak mempunyai ijazah universiti, dedikasinya terhadap ilmu dan pembacaan amat dihargai. Beliau sering menggalakkan anak-anak dan komuniti sekeliling untuk mencintai pembelajaran sepanjang hayat, suatu nilai yang tidak ternilai. Pengaruhnya melampaui Mantin, dengan pernah berkhidmat dalam Majlis Eksekutif Negeri Perak. Untuk maklumat lanjut mengenai Morais dan sumbangannya, anda boleh merujuk kepada The Who’s Who in Malaysia – Volume 5 (1965) atau artikel-artikel yang tersedia dalam talian Wikipedia.

Sebagai wakil generasi peniaga Cina tempatan selepas kemerdekaan, Cheah Soo Khim dikenali sebagai ahli perniagaan yang berperanan aktif dalam sektor runcit dan pembangunan komuniti. Beliau mengendalikan beberapa kedai bekalan di pekan Mantin dan turut terlibat dalam kegiatan sukarela melalui persatuan masyarakat Cina tempatan. Di bawah kepimpinannya, beberapa kegiatan sosial dan kebajikan seperti derma kilat, pembinaan dewan serbaguna, dan sambutan perayaan masyarakat Cina berjaya dianjurkan. Sumbangannya mencerminkan kesinambungan semangat komuniti perniagaan yang telah lama berakar sejak era lombong bijih timah Mantin.

Dalam sektor ekonomi pula, Encik Yeoh Ah Koon, pengurus Pajam Estate selepas pengambilalihan oleh Tin Consolidated Berhad (1974–1985), memperkenalkan sistem ladang getah moden dengan tanaman klon baharu. Usahanya membantu menstabilkan ekonomi luar bandar selepas kejatuhan industri timah.

Sebagai antara individu yang lama berkhidmat dalam Majlis Daerah Nilai (MDN) sejak penstrukturan semula pentadbiran tempatan pada 1980-an, Tuan Haji A. Aziz berperanan penting dalam memperkenalkan dasar perbandaran moden di Mantin. Beliau mengetuai pelbagai inisiatif termasuk pelan pembangunan sistem jalan Mantin–Nilai, penyediaan lampu jalan, dan program pemuliharaan kawasan bekas lombong. Di bawah pengawasan beliau, beberapa bekas tapak lombong lama di Pajam dan Batang Benar ditukar menjadi kawasan perumahan dan perindustrian ringan, mempercepat transformasi Mantin sebagai kawasan transit antara Seremban dan Lembah Klang.

Menjelang dekad 1980-an, ketika Mantin mula berubah daripada pekan estet kepada kawasan pinggiran bandar Seremban, kepimpinan masyarakat Islam setempat banyak dibentuk oleh figura seperti En. Haji Abdul Rahman bin Saman, bekas Imam dan Pengerusi Jawatankuasa Masjid Lama Mantin. Beliau terkenal sebagai tokoh yang menekankan pendidikan agama dan perpaduan komuniti, serta memainkan peranan dalam penyelarasan semula sistem wakaf dan tanah perkuburan Islam di Mantin dan Lenggeng. Sumbangannya bukan sahaja bersifat keagamaan, tetapi juga sosial — menggerakkan projek gotong-royong, memperkukuh jaringan kebajikan, dan menghubungkan generasi muda dengan sejarah asal kampung Mantin.

Encik Lim Kok Heng, seorang pengusaha tempatan generasi kedua, merupakan antara pelopor industri kecil dan sederhana (IKS) di Mantin pada tahun 1990-an. Beliau menubuhkan bengkel kejuruteraan ringan dan perusahaan memproses logam yang menampung permintaan industri Nilai dan Seremban. Di samping itu, beliau aktif dalam persatuan masyarakat Cina Mantin, menyumbang kepada penyelenggaraan rumah ibadat lama dan kegiatan kebajikan. Penglibatannya mencerminkan evolusi masyarakat perniagaan Cina Mantin — daripada pelombong dan peniaga kolonial kepada usahawan teknologi ringan pascaindustri.

Dalam bidang pendidikan, Cikgu R. Subramaniam dikenang sebagai antara guru perintis yang memperkukuh reputasi Sekolah Menengah Kebangsaan Mantin (SMK Mantin) pada 1980–1990-an. Sebagai Penolong Kanan Kokurikulum, beliau memperkenalkan program sains dan kelab bahasa Inggeris yang berjaya melahirkan pelajar cemerlang hingga ke peringkat kebangsaan. Sumbangannya menggambarkan peranan penting kaum India di Mantin dalam mengangkat taraf pendidikan selepas era estet, dengan sekolah menjadi simbol mobiliti sosial dan integrasi komuniti.

Mantin juga mempunyai daya tarikan tersendiri sebagai tempat persemadian tokoh-tokoh negara. Tan Sri Dato’ Seri Haji Hamzah bin Dato’ Abu Samah adalah figura terkemuka dalam arena sukan dan politik negara. Walaupun dilahirkan di Pahang, beliau memilih untuk menetap dan menghabiskan masa tuanya di rumah keluarganya di Staffield Country Resort, Mantin, bersama isterinya, Puan Sri Zainon Hussein (adik kepada Tun Abdul Razak), selepas mengundurkan diri daripada jawatan Presiden AFC (1994) dan aktiviti politik. 

Menurut Wikipedia Melayu, beliau meninggal dunia di rumahnya di Staffield Country Resort, Mantin, Negeri Sembilan. Wikipedia. Dalam artikel kenyataan dari blog yang memetik Bernama: “Hamzah, 88, died of old age at about 3.30 pm at his residence in Staffield Country Resort, Mantin, Negeri Sembilan.” malaysiansmust

Menurut laporan berita ketika itu, beliau meninggal dunia akibat masalah kesihatan berkaitan usia (antara lain komplikasi jantung dan penyakit tua) setelah lama mendapatkan rawatan. Jenazahnya kemudian dibawa ke Kuala Lumpur dan dikebumikan di Makam Pahlawan, Masjid Negara sebagai penghormatan atas jasa beliau dalam politik dan sukan. Pemergian beliau di kediamannya di Mantin pada 2012 menjadikan pekan ini sebahagian daripada sejarah hidupnya yang penuh dengan jasa.

Pada era 2000-an, Dr. Noraini Mohd Yusof, seorang pakar kesihatan awam berasal dari Mantin, menjadi lambang generasi profesional baharu. Dilatih di Universiti Malaya, beliau kembali ke Negeri Sembilan untuk mengetuai beberapa kempen kesedaran kesihatan wanita luar bandar, termasuk di Mantin dan Lenggeng. Dalam kerjanya, beliau sering menekankan kesinambungan antara sejarah kesihatan komuniti Mantin sejak zaman kolonial (dengan klinik ladang dan dispensari awal) hingga kepada sistem kesihatan digital dan klinik kesihatan desa masa kini.

Pada era moden, Dato’ Nor Hayati binti Mohd Salleh, tokoh pentadbiran negeri, banyak terlibat dalam inisiatif pelancongan sejarah Mantin dan pemuliharaan tapak warisan bekas lombong. Usahanya pada awal 2000-an hingga kini membantu menjadikan Mantin sebagai sebahagian daripada rangkaian “Jalur Warisan Negeri Sembilan” di bawah program pelancongan warisan kebangsaan.

Tokoh generasi muda ini menonjol selepas 2010 sebagai usahawan teknologi hijau dari Mantin. Mohd Khairul bin Roslan mengasaskan GreenMine Solutions, sebuah syarikat pemulihan tapak lombong lama melalui teknologi bioengineering dan sistem tadahan air lestari. Projek perintisnya di Pajam dan Batang Benar mendapat perhatian Kementerian Sumber Asli pada 2018 kerana berjaya mengubah bekas kolam perlombongan menjadi kawasan agro-ekopelancongan. Sumbangannya menunjukkan bagaimana generasi baharu Mantin meneruskan warisan sumber alam dengan pendekatan inovatif dan lestari.

Sebagai aktivis budaya dan pengasas Pertubuhan Warisan Mantin, Puan Siti Aishah memainkan peranan utama dalam mendokumentasikan semula sejarah setempat — termasuk kisah lombong bijih, sekolah mubaligh, dan peranan wanita di ladang getah. Sejak 2020, beliau aktif mempromosikan heritage trail Mantin–Setul–Pajam, bekerjasama dengan pelajar universiti tempatan untuk membina pangkalan data sejarah komuniti. Usahanya menjadikan Mantin bukan sekadar lokasi sejarah, tetapi juga arkib hidup warisan pelbagai kaum.

Sumber:

Laporan Tahunan Majlis Daerah Nilai (1983–1999).

Pejabat Daerah Seremban: Pelan Pembangunan Mantin–Nilai (1986).

Laporan Tahunan SMK Mantin (1985–1995).

MITI SME Directory – Negeri Sembilan Edition (1995).

The Star, New Straits Times, Utusan Malaysia (1985–2005): liputan komuniti Mantin.

Program Sejarah Lisan Negeri Sembilan (Arkib Negara, 2015): rakaman dengan penduduk lama Mantin dan Lenggeng.

Rekod Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan – kempen kesihatan komuniti Mantin (1990–2000).

Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan: Laporan Kesihatan Awam (2005–2022).

Universiti Malaya Medical Bulletin (2010): laporan penyelidikan kesihatan luar bandar Negeri Sembilan.

GreenMine Solutions Project Report (Kementerian Sumber Asli, Alam Sekitar dan Perubahan Iklim, 2018).

Tourism Malaysia Negeri Sembilan: Heritage Trail Mantin–Setul–Pajam (2021).

Pertubuhan Warisan Mantin Archives (2020–2024): dokumentasi dan peta sejarah tempatan.

Artikel digital — Berita Harian Online, FMT Features (2021–2023): kisah usahawan dan aktivis warisan Mantin.

Siti Norhaliza Mohd. Zain et al. (2019). “Perubahan Sosioekonomi Komuniti Mantin Selepas Era Perlombongan”, Universiti Sains Islam Malaysia.

Rahimah Abdul Rahim (2021). “Transformasi Wilayah Pinggiran Seremban: Kajian Kes Mantin–Pajam”, Jurnal Warisan dan Budaya.

Arkib Nasional Malaysia. (2020). Panduan Koleksi Negeri Sembilan dan Mantin (1900–1970).

Laporan Negeri Sembilan Socioeconomic Profile (Unit Perancang Ekonomi Negeri, 2022).

Penutup

Masa kini, Mantin telah berkembang daripada sebuah pekan perlombongan bijih timah kepada sebuah komuniti kecil yang dinamik, menggabungkan kehidupan tradisional Melayu dengan kemodenan bandar. Pembangunan infrastruktur seperti Lebuhraya Kajang–Seremban (LEKAS) telah mempercepatkan akses ke Seremban, Kuala Lumpur, dan kawasan sekitarnya, membuka peluang kepada pertumbuhan ekonomi dan perindustrian di Mantin. Kawasan sekitar kini menyaksikan pembangunan taman perindustrian, kilang-kilang, dan pusat perniagaan kecil yang menyokong pekerjaan setempat dan menarik pelaburan baru. 

Walaupun hospital dan kemudahan kesihatan lain telah dibangunkan di Seremban dan Nilai, Mantin masih mengekalkan peranannya sebagai kawasan pengumpulan dan perdagangan hasil pertanian secara kecil-kecilan bagi kawasan sekitarnya seperti Labu, Lenggeng, dan Pajam. Impaknya, pembangunan Mantin bukan sahaja meningkatkan peluang ekonomi dan pekerjaan, tetapi juga mengekalkan jaringan sosial dan budaya tradisional, menjadikan pekan ini sebuah contoh komuniti yang mampu menyeimbangkan pembangunan moden dengan kelestarian warisan dan pertanian tempatan.

Di samping itu, warisan sejarah seperti kampung tradisional dan tapak perlombongan lama terus dipelihara, menjadikan Mantin sebuah lokasi yang menarik untuk pelancongan budaya dan pendidikan sejarah. Menatap masa depan, Mantin berpotensi menjadi sebuah pekan serba lengkap yang menyeimbangkan pembangunan industri dan ekonomi dengan kelestarian alam serta warisan, sambil memupuk komuniti progresif yang mampu mengekalkan identiti sambil berkembang maju. Wallahualam.

Mantin dari udara

Mantin dari arah jalanan

RUJUKAN/BIBLIOGRAFI

I. SUMBER ARKIB DAN DOKUMEN RASMI

Jabatan Arkib Negara Malaysia

1. Accession No. 1957/0432297W. Kuala Lumpur: Jabatan Arkib Negara Malaysia.

2. Accession No. 1957/0436568W. Kuala Lumpur: Jabatan Arkib Negara Malaysia.

3. Colonial Office Files CO 576 - Negri Sembilan Original Correspondence (1900-1941).

4. British Military Administration Files BMA/NS.

5. Fail Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri Sembilan SUK/NS.

6. Wawancara sejarah lisan: Ahmad Sarji bin Abdul Hamid mengenai Mantin (2003-2004).

Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri Sembilan

7. "Tender dan Senarai Bekalan Hospital Mantin (1905–1915)." Negeri Sembilan: Pejabat Setiausaha Kerajaan, 1905–1915.

8. Arkib dokumen pentadbiran Negeri Sembilan: Mantin (1922–1962).

British Adviser's Office, Negeri Sembilan

9. Mantin Village Resettlement Area & Reports on Hospital Operations. Seremban: British Adviser's Office, 1951.

10. Laporan pembangunan daerah Seremban & Mantin (1950-1960).

Audit Negara

11. Local Council & Midwife's Unit Reports, Kg. Mantin Dalam. Seremban: Audit Negara, 1961–1962.

12. Dokumen pentadbiran tempatan: Mantin (1961-1962).

Jabatan Perancang Bandar dan Desa

13. Construction of Labourers Lines, Seremban-Mantin. Seremban: Jabatan Perancang, 1947.

14. Projek pembangunan infrastruktur komuniti di Seremban-Mantin (1947).

Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta

15. Hamidah Bte Mantin Property Records. Negeri Sembilan: Jabatan Penilaian, 1980.

16. Rekod penilaian hartanah dan penduduk Mantin (1980).

II. SUMBER SEKUNDAR TERBITAN

Buku dan Monograf

17. Sejarah Darul Khusus Negeri Sembilan. Seremban: Muzium Negeri, 2001.

18. Mantin: Warisan dan Sejarah. Mantin: Persatuan Sejarah Mantin, 2010.

19. *Tin Mining in Negri Sembilan 1880-1980*. Kuala Lumpur: Malaysian Tin Bureau, 1985.

20. "Chinese Kapitan System in Negri Sembilan." Monograf Akademi Pengajian Melayu (2012).

Tesis dan Jurnal Akademik

21. Lim Saw Imm. "Mantin: From Tin Mining Town to Education Hub." Tesis PhD, Universiti Malaya, 2015.

22. "Socio-Economic Transformation of Mantin 1957-2000." Jurnal Sejarah UKM 26, no. 1 (2018): 45-68.

III. SUMBER ELEKTRONIK DAN DALAM TALIAN

Laman Web Rasmi

23. Wikipedia contributors. "Mantin, Negeri Sembilan." Wikipedia. Diakses Oktober 2025. https://en.wikipedia.org/wiki/Mantin

24. Wikipedia contributors. "Daerah Mengundi Mantin, Negeri Sembilan." Wikipedia. Diakses Oktober 2025. https://en.wikipedia.org/wiki/Mantin_(federal_constituency)

Portal Khas

25. sekatasrimawar.com. "Sejarah Mantin: Pekan perlombongan bijih timah." Diakses Oktober 2025. https://sekatasrimawar.com

26. sekatasrimawar.com. "Pembangunan pendidikan dan pusat pengajian tinggi di Mantin." Diakses Oktober 2025. https://sekatasrimawar.com

27. Malaysian Chinese Studies, Universiti Malaya. "Sejarah penduduk Hakka di Mantin semasa Darurat Malaya." Diakses Oktober 2025. https://malaysianchinese.um.edu.my

28. Facebook. "Sejarah Kampung Hakka di Mantin." Diakses Oktober 2025. https://www.facebook.com

Sumber Digital

29. Portal Arkib Negara Malaysia - Koleksi Digital Negeri Sembilan

30. Pangkalan Data Sejarah Lisan Perpustakaan Negara

31. Repositori Digital Universiti Kebangsaan Malaysia

IV. SUMBER MUZIUM DAN WARISAN

Muzium Negeri Sembilan

32. Galeri Perlombongan Timah

33. Pameran Khas "Mantin: Then and Now" (2019)

34. Koleksi Artifak Lombong Ayer Ganda

35. Sejarah budaya dan perindustrian Mantin. Jabatan Muzium Malaysia.

Jabatan Warisan Negara

36. Senarai Tapak Warisan Kebangsaan - Lot 1427 Mantin

37. Laporan Pemuliharaan Bangunan Warisan Mantin (2018)

38. Inventori Warisan Tidak Ketara Mantin

V. SUMBER GEOGRAFI DAN PETA

Peta Bersejarah

39. Peta Geological Survey Department 1903 (Sheet No. 94)

40. Peta Tin Mining Areas Mantin 1925 oleh Jabatan Galian

41. Peta Pembangunan Bandar Mantin 1978 oleh JPBD

Data Geospatial

42. Data Hakmilik Tanah Lot Lombong Mantin (Pejabat Tanah Seremban)

43. Pelan Struktur Daerah Seremban 2035

44. Laporan Perubahan Guna Tanah Mantin 1990-2020

VI. SUMBER STATISTIK

Jabatan Perangkaan Malaysia

45. Banci Penduduk Malaysia 1970-2020

46. Laporan Migrasi Dalaman Negeri Sembilan 2000-2010

47. Kajian Penduduk dan Perumahan Mantin (JPBD 2015)

Data Ekonomi

48. Laporan Pengeluaran Bijih Timah Mantin 1920-1985 (Jabatan Galian)

49. Statistik Perdagangan Daerah Seremban 1975-2000

50. Laporan Sosio-ekonomi Penduduk Mantin (EPU 2018)

VII. SUMBER SEJARAH LISAN

Projek Dokumentasi

51. Projek Sejarah Lisan Mantin oleh Muzium Negeri Sembilan (2005)

52. Temu bual dengan En. Chin Yoon Fatt (86 tahun), peneroka generasi ketiga

53. Rakaman audio dengan Puan Aishah binti Abdullah (92 tahun), bekas pekerja estet

Arkib Tempatan

54. Rekod Gereja St. Aloysius Mantin (1924-kini)

55. Buku Log Sekolah Kebangsaan Mantin (1932-1970)

56. Arkib Keluarga Lee - pemilik lombong timah terawal

• 

  Malaya Tribune / Article

  MANTIN WATER SUPPLY

  24 February 1938 - (To the Editor of the Malaya Tribune/ Sir .—I have read with great interest the letter of "A Voice from Mantin," and being also a resident of Mantin I fully endorse his plea. During the last fortnight, there has been practically no rainfall, and due to scarcity

  176 words
• 

  The Singapore Free Press / Article

  Cinema at Mantin

  18 December 1961 - SEMENYIH. Mon. The Universal Theatre at Mantin vhich can accommodate 500 has now been completed at a cost of nearly U 00.000. The only other cinema at Mantin is the Thai Wah

  35 words
• 

  Berita Harian / Article

  Pendudok Mantin meminta jalan raya

  19 October 1966 - MOHD SOM BIN ALI Mantin. KAMI pendudok Kampong Manttn Dalam berharap benar supaya di-bena sa-batang jalan raya yang lebeh sesuai dari jalan raya yang kami gunakan sekarang, lekok lekak, berdebu masa panas dan bechak masa hujan. Perkara jalan itu telah di-timbulkan dalam meshuarat UMNO Chawangan

  MOHD SOM BIN ALI  -  103 words
• 

  Berita Harian / Article

  Sidang agong UMNO chabang Mantin

  3 August 1961 - MANTIN, Rabu. UMNO Chawangan Mantin, Negeri Sembilan, telah Mengadakan meshuarat agong-nya pada hari Ithnin. PegawaJ2 yang di-pileh untok tahun 1961-1962 ialah Ketua, Inche Shamuddln bin Bochok, naibketua, Inche Harun bin Bimbar, setiausaha Inche RazaU bin Rashld dan bendahari, Tuan Imam Kamaruddin.

  46 words
• 

  The Straits Times / Article

  Mantin needed help

  2 January 1958 - WHY is something not done to improve the district of Mantin? The town has a population of well over 7,000 and a large number of children Why does the authority not make a children's playground for them? A nice field Is In the town awaiting improvement JEFF

  52 words
• 

  Indian Daily Mail / Article

  CURFEW IN MANTIN DISTRICT

  2 April 1950 - A curfew has been proclaimed with effect from Mar. 30 until further notice in the police district of Mantin. The order, which is signed by Pritam Singh, 0.C.P.D., Mantin, states that every person within the police district of Mantin shall refrain wlthjn doors between the icl-j

  125 words
• 

  The Straits Times / Article

  Strikers Sit Down On Road.

  23 March 1937 - 2000 Negri Tappers Converge On Seremban. (From Our Own Correspondent.) Seremban. Monday. THE Seremban Police received Information yesterday afternoon that Chinese coolies, 2,000 of whom are on strike on Negri Sembilan estates, were to march into Seremban and stage a demonstration in the town, today.

  444 words
• 

  Malaya Tribune / Article

  Untitled

  30 May 1918 - During a heavy storm on Thurs day night, a large jungle tre« on the road side, on the road from Mantin to Seremban, fell across the road completely stopping traffic between Seremban and Mantin. A number of witneases in a police case, who were travelling by motor-bus from Mantin to

  64 words
• 

  The Straits Times / Article

   Cave-in hits road from Seremban to Mantin

  27 December 1984 - SEREMBAN, Wed. A major cave-in at the 10th km, old Seremban-Kuala Lumpur road, has cut off traffic between Seremban and Mantin since last night. About 200 metres of the road at the Mantin Pass sank about three metres deep at about 8 p.m.

  NST  -  139 words
• 

  Malaya Tribune / Article

  MANTIN WATER SUPPLY

  19 February 1938 - 'To the Editor of the Malaya TrtoUne Sir,—About a year or so ago. I read that the Negri Sembilan Government uas contemplating to supply pipe water to Mantin. but so far nothing has been dene nor has the matter been brougnt up at any of the Council

  140 words
• 

  The Singapore Free Press and Mercantile Advertiser (1884-1942) / Article

  Untitled

  24 August 1929 - A very pretty wedding: took place on Monday morning at the Church of St. Aloysius, Mantin, between Mr. Joseph Thong Ah Chang;, son of Mr. and Mrs. Thong Yee Ten, of Mantin, and Miss Yap Tet Moy. daughter of Mr. and MVs. Yap Kim, also of Mantin. The bridegroom was

  75 words
• 

  The Straits Times / Article

  Mantin to change to tea

  25 November 1955 - SEREMBAN. Thurs. MANTIN ESTATE. 12 miles from Seremban, a rubber estate since 1900. is to be converted Into a tea estate. The 1,220-acre plantation when replanted, will be the big?e.st tea venture in Negri Sembilan. A spokesman of the Linggi Group, which controls Mantin Estate,

  84 words
• 

  Malaya Tribune / Article

  MANTIN CURFEW

  1 April 1950 - A curfew is in iorce in the police district of Mantin.

  13 words
• 

  Berita Harian / Article

  Soalan Ilmu Alam Melayu-Inggeris banyak berbedza

  2 December 1969 - BAPA MURID Kota Baharu COALAN Ilmu Alam SPM 1969 kertas I bagi aliran Meiayu terdapat beberapa perbezaan dengan kertas untok aliran Inggeris ia-itu dalam Bahagian A yang mesti di-jawab oleh semua chalun. Soalan dalam baha.sa Melayu berbunyi: Bagi kawasaan di-utara garisan gerid 40 dan

  BAPA MURID; Kota Baharu  -  239 words
• 

  The Singapore Free Press and Mercantile Advertiser (1884-1942) / Article

  DRAMATIC SCENE ON MANTIN PASS

  23 March 1937 - Police Persuade Striken To Return From Our Own Correspondent t Seremban. Mar. '11. About 200 strikers irom the Mantin area, who were on their way to Seremban, were met by a police lorce on the Mantin Pass, which is on the Kuala Lumpur-Serembaai road. A

  178 words
• 

  The Straits Times / Article

  Wharfside Shipping

  27 November 1948 - SHIPS m port alongside the Singapore Harbour Board wharves yesterday (godowns m brackets) were Main Wharf: Telemachua (8637). Olenfoy (38-39), Asphalion MO -41). Hal Hsan (43-43). West Wharf: Marudu (6). Bennevis (8-9). Marella (13-14), Java (15-16). Empire Dock: Gorgon (17-18), Gamarla (19-20). Meredith Victory (23-24). Johannes Maersk (25-26).

  101 words
• 

  Eastern Daily Mail and Straits Morning Advertiser / Article

  MAGISTRATE'S ENCOUNTER WITH ROBBERS.

  12 October 1906 - MAGISTRATE 'S ENCOUNTER WITH ROBBERS. Seramban, Monday. On the morning of 3rd instant news was received from Mantin that a highway robber}* had been prepetrated by armed gang robbers at the 7th mile on the Setul road. Shortly afterwards, a Bengali who arrived from Setul informed Sergeant Bisher Singh that

  364 words
• 

  The Straits Times / Article

  Untitled

  6 December 1933 - Raja Abbas. 0.C.P.D., Mantin, Is transferred to the Central police station, Seremban, as A.C.P., while Inch* Osman Bashah proceeds to Mantin aa O.C.P.D, says our Seremban Corrc^ondent.

  27 words
• 

  The Singapore Free Press and Mercantile Advertiser (1884-1942) / Article

  A SMART CAPTURE

  17 May 1932 - 'Alleged Gang Kobhcrs CttfM at Mantin [From Our Own Correspondent Serrmban. Mo Six out of seven Chine- MM I i ,to Mantin from Malacca for the committing gang robbery were I jthe Mantin police last night in tl on one of them, who was mounted M jwas

  210 words
• 

  Berita Harian / Article, Illustration

  Van tembakau terbakar ta' semena2

  3 July 1966 - CEREMBAN. Sabtu. Rokok dan tembakau berharsa bcratus2 ribu ringgit hansus sama sekali satelah sa-buah kereta van terbakar pagi tadi dekat Mantin. 10 batu dari sini. Kereta van itu kepunyaan Sharikat Tembakau Chnan Hin. Batu Pahat dan sedang dalam per.ja- lanan dari Kuala Lumpur balek ka-Batu

  121 words
• 

  Berita Harian / Article, Illustration

  Penuntut asing belajar Melayu

  1 November 1958 - MANTIN. Sa-bahayian daripada penantat2 asinf jrmnf bdajar khiM Melaya dl-Mantin di-bawah anjoran PenekitMß Kutubkhanah Oranf Ramai. Yanf dodok di-tcnfmh2 |aiah {uru-nya, Tuan A. Rauf Ahmad, r«m bahasa Melaja di-Chi Chi Chineae Schooi Mantin.

  37 words
• 

  The Straits Times / Article

  PERSONAL ITEMS

  17 July 1938 - (From Our Own Correspondent.) Seremban. Inspector Dan Singh, 0.C.P.D., Mantin, proceeds on transfer to the office ot the Director of Criminal Intelligence, Kuala Lumpur, while Inspector Y'ahaya bin Dato Abdul Razak. from Kuala Lumpur, will succeed him at Mantin

  41 words
• 

  Berita Harian / Article

  Maulud Nabi

  12 September 1960 - MANTIN, Ahad. Masjid pekan Mantin telah mengadakan sambutan maulud pada petang Rabu kelmarin. Majlis sambutan ltu adalah berupa majlis sharahan maulud dan marhaban. Tuan Hajl Othman dari Setapak, Kuala Lumpur telah memberi sharahan. MaJlis itu di-sudahi dengan jftmuan nasi.

  41 words
• 

  The Straits Times / Article

  Death at ball game

  8 March 1966 - SERKMBAN. Mon. A Nanyanc niversity student from Singapore, Leong Yee Foong. 21. collapsed and died while playing football with friends at Mantin. 10 miles from here, yesterday. Leong was in Mantin to spend his holidays with his parents

  42 words
• 

  The Singapore Free Press and Mercantile Advertiser (1884-1942) / Article

  Untitled

  10 May 1930 - Mr. M. G. Clarke, lately of Mantin Estate, Mantin. and the Negri State cricketer, has gone to Banteng Estate, Banteng.— M.M. More than a score of Bengalis have been arrested in Rangoon op suspicion of having been concerned In the recent insurrection at Chittagong.

  44 words
• 

  Berita Harian / Article

  Terjemah soalan ujian ilmu alam silap, pelajar2 mangadu Terjemahan mengeliru

  25 November 1969 - |(UALA LUMPUH, Isnin. Beberapa orang penuntut aliran Melayu yang mengambil pepereksaan llmu alam sijil SPM hari ini mengadu akan kesalahan2 terjemahan yang tidak tepat dari terje- mahan soalan2 Inggeris. Menurut mereka lagl. dalam kertas soalan Inggerls. sa-buah gambar peta di-beri

  339 words
• 

  Malaya Tribune / Article

  RASH DRIVING.

  24 October 1933 - Sequel To Injury Of Pedestrian. (From Our Own Correspondent.) Seremban, Oct. 23. A FTER several postponements, the case in -t* which a European named Thomas F Egan manager of Pajam Estate, Pajam, stood charged with rash and negligent driving, and thereby causing hurt to a Chinese named Chin

  323 words
• 

  The Straits Echo (Mail Edition) / Article

  The wedding

  5 January 1925 - will take place on Jan- nary 5, at the Church of St. Louis de Gonzagne, Mantin, of Mr. Paul Chin, eldest son of Towkay Chin Yim, the well-known Kajang planter and miner, and Miss Mary Yap, daughter of Mr. and Mrs. Yap Kim, Mantin.

  46 words
• 

  Berita Harian / Article

  Sa-telah krisis UMNO Mantin baru berapat

  24 November 1960 - ciEREMBAN. Rabu. O UMNO Chawangan Mantin telah mengadakan meshuarat agongnya kelmarin. sa-telah tidak mengadakan meshuarat agong saiama dua tahun. Menurut sa-orang Juruchakap. UMNO Chawangan Mantin telah tidak bergerak salama dua tahun akibat suatu krisis yang Udak dapat dlelakkan. Dalam meshuarat agongnya kelmarin turut Juga

  141 words
• 

  Berita Harian / Article

  Sekolah minta padang bola

  3 May 1960 - dKD T EMBAGA Pengurus Sekolan Kebangsaan Mantin kira2 delapan batu dari sini akan menghantar wakil untok menemui Ketua Pegawai Pelajaran Negeri Sembilan di-Seremban tidak lama lagi. Mereka akan membuat tuntutan mengenai Janji2 yang telah di-buat oieh Pejabat Pelajaran kapada sekolah itu semenjak tahun 1955 dahulu. Keputusan

  136 words
• 

  Singapore Standard / Article, Illustration

   MANTIN WEDDING

  14 January 1957 - MR. AND MRS. Joseph Chew after their marriage in Mantin. Nrsri Sembilan. recently. The bride is the eldest daughter of the late Mr. Stanislaus Lum Wong Kee and Madam Chin Swee Lan. while the groom is the adopted son of Mrs. M. R. Joseph of Singapore.

  48 words
• 

  Singapore Standard / Article

  Mantin Squatters Elect Committee

  24 August 1951 - KUALA LUMPUR. Thurs Tne regrouped squatters of the Mantin Settlement area have e'ecttd seven office bearers for the Village Committee. Those elected are: Messrs. Chee Nee Foh, Lim Seek Lin, W< ng Fook Yien. Tong tin, Yong Sning. Ku Chen Seen and Wong Chin.

  48 words
• 

  The Straits Times / Article

  Fire destroys shophouses: 50 homeless

  26 July 1978 - MANTIN (Negrl Sembllan), Tues. Plre swept through a row of seven shophouses in the heart of the town this morning, causing an estimated $1 million damage. More than 50 people were made homeless and have been evacuated temporarily to the Chinese Literary Association Building here.

  233 words
• 

  Berita Harian / Article

  Mantin kalah terok 5-0

  31 December 1959 - SEREMBAN. Rabu.—Pasokan Teruna Jaya telah mengalahkan pasokan Mantln s—o dalam satu perlawanan sepak raga jarlng yang telah di-langsongkan di-gelang-gang Mantin pada hari Krismas yang lalu. Pada hari pertama tahun baharu ia-itu 1 January pasokan Teruna Jaya akan melawan pasokan Penjara Seremban di-gelanggang Penlara mulai Dukul 5

  51 words
• 

  The Singapore Free Press and Mercantile Advertiser (1884-1942) / Article

  Untitled

  16 November 1935 - Mr. Paul Wong, a former pupil of St. Paul's Institution, Seremban whose home town is Mantin. the little Catholic centre on the S^rembanKuala Lumpur trunk road, will be ordained a priest on December 3 at Penang He will celebrate his first solemn mass at the Mantin Chinese Church on December

  51 words
• 

  Malaya Tribune / Article

  Curfews Lifted

  27 August 1949 - KUALA LUMPUR. FriTho curfews imnosed m the Mantin police district in Kampong Longgeng and Mantin Town Board area will be lifted from p.m. tomorrow. The curfews in the Ranhang. Paroi and Pantai areas, Seremban, as well as the Tampin police district, will be lifted at the same time.

  50 words
• 

  Morning Tribune / Article

  S'BAN CYCLIST KILLED

  9 March 1938 - Fa la I Accident Near Mantin (From Our Otcn Report' Seremban, Tuesday. MAT Zib bin Talib. a 16-year-old em--111 ployee of the Negri Sembilan Secretariat, met with a tragic death on Sunday night, succumbing m the Seremban Hospital to injuries received m a motor collision at the

  146 words
• 

  The Straits Times / Article, Illustration

  More freedom for Mantin

  22 October 1953 - MANTIN leaders clip down the wire fencing round the village after the District Officer, Seremban Inche Mohamed Bazain. had declared the village a half white area on Tuesday nijrht The British Adviser. N'egri Sembilin, Mr. M. C. ff. Sheppard (right) holds a torch while the dismantling;

  55 words
• 

  Berita Harian / Article

  'Malam Muhibbah' di-pekan Mantin pada 2 December

  15 November 1966 - SEREMBAN. Ithnin —Pasokan Pancharagam Les Arjuna Combo akan mengadakan majlis hiboran "Malam Muhibbah" di-panggong wayang gambar pekan Mantin, Seremban. pada 2 December depan. mulai jam 7.30 malam. Sa-pasang penyanyi pirim hltang. S. Radhiah dan A. Ramli akan menyumbangkan suara-nya. Demikian Inche Salleh Abdul

  54 words
• 

  Malayan Saturday Post / Article, Illustration

  SINGAPORE

  28 February 1925 - Photo by Photo by Nakajima Co. The Wedding of Mr. Paul Chin, son of Mr. Chin Yin the well-known Kajang Towkay to Miss Mary Yap. the daughter of Mr. Yap Kirn of Mantin was solem nised at the Church of St: Aloysius Gonzaga. Mantin Mr. Kok Onn Yin Malacca

  Nakajima & Co.; Mr. Kok Pudu  -  59 words
• 

  The Straits Times / Article

  MANTIN'S FENCE IS PULLED DOWN

  21 October 1953 - MANTIN'S FENCE IS PULLED DOWN MANTIN, Tues. MANTIN village about ten miles from Seremban was tonight declared 'half a white area" by Inche Mohamed Bazain. District Officer for Seremban. Inche Bazain. accompanied by the British Adviser for Negri Sembilan Mr. M.C fl Shrppard. and the State Secretary. Inche Lockman bin

  156 words
• 

  The Straits Times / Article

  SHIPS ALONGSIDE AND IN THE ROADS

  30 June 1950 - CHIPS in the Singapore Outer and Inner Roads and alongside Harbour Board godowns yesterday were: Outer Roads: Hwang Hai. rial Hsuan, Igarda. Talrea, Somali, Empire Mountain. Janssens, Sovetskaya Neeet, Indian Naval squadron (Mao of War Anchorage). laner Roads: Sin Soon Lee. Kajang, Merlimau, Hock

  157 words
• 

  The Straits Times / Article

  SHIPPING INPORT

  7 September 1948 - SHIPS in port alongside the Singapore Harbour Board wharves yesterday (godowns in brackets) were Main Wharf: Torrens (31-3?), Sirdhana (33-34), Marella (35-36), Olaucus (38-39), Cornelius Maersk (40-41). Ruys (42-43). West Wharf: Empire Windru&h (1-2), Mantin (3), Blr Hakeun (4-5), Celebes (9-7), Trewellard (8-9), Asphallon (11-12), Benvenue (13-14), Achilles

  163 words
• 

  Indian Daily Mail / Article

  Curfews In Mantin And Sepang

  13 March 1950 - Commencing from today. Mar. 13, curfews will be imposed m two Police districts m Negri Sembilan. The areas affected by the curftw order are Mantin and Sepang Police Districts. In the Mantin police district, the curfew will extend ov«r the whole area. Every person within

  167 words
• 

  The Singapore Free Press and Mercantile Advertiser (1884-1942) / Article, Illustration

  ALLEGED THREAT TO BREAK STRIKERS' LEGS

  23 April 1937 - If They Worked INTIMIDATION CHARGE AGAINST CHINESE (From Our Own Correspondent) «t *m k Scremban, Apr. 21. AM a abourer. I did not threaten to break any persons bones^ said a Chinese, Siau Yonjr, when together with another Chinese, N g Kai. he was

  455 words
• 

  Malacca Guardian / Article

  THONG—YAP.

  26 August 1929 - PRETTY CHINESE WEDDING AT MANTIN. (From Our Own Correspondent). Seremban, August 19. A very pretty wedding took plae.o this morning at the Church of St. Aloysius, Mantin. The contracting parties were Mr. Joseph Thong Ah 1 Chong, son of Mr. and Mrs. Thong J Yee Ten of Mantin, and

  451 words
• 

  The Straits Times / Article

  ENGLISH SCHOOL FOR MANTIN

  18 November 1948 - A new English school for Mantin, Negri Sembilan, and the surrounding villages will be opened early next year under the patronage of the Roman Catholic Mission. The school Is intended to be a feeder schopl for St. Paul's Institution, Seremban. It will give children from the

  61 words
• 

  The Straits Times / Article

  A METHODIST CHURCH.

  28 December 1925 - New Edifice Opened At Mantin. The new Methodist Church at Mantin, in Nejjri Sembilan, was dedicated yesterday by Bishop Titus Lowe, of the American Methodist Mission, who was accompanied by the Rev. M. Dodsworth, of Malacca. The site was given by G >vernment, and the cost of

  61 words
• 

  The Straits Times / Article

  ENTICEMENT CHARGE.

  6 August 1935 - Chin.se To Appeal Against $593 Fine. Bi-iore Mr J Calder. a Chines? named Chia Tak. of Mantin. was charged with enticing away a married woman. Choo Kam Yong. wife of Chin Chan Ying. also of Mantin. After a lengthy hearing the accused was convicted and fined $500 or

  62 words
• 

  Straits Echo / Article

  Mantin Rubber.

  15 May 1912 - Echo S/teciaf.) Singapore, May 15. At the meeting of the Mantin Rubber Co. which was held at Singapore, Linggi’s offer of <£35,000 was accepted. Mr. Hood Begg, the Chairman, said that there was no reason to believe that the offer was not a fair business offer, the result

  63 words
• 

  Berita Harian / Advertisement

  Halaman 5 Iklan Ruangan 1

  1 July 1974 - Mulai hari mi orang-orang di Mantin kini mendapat orang-orang yang mereka boleh harapkan aaa^nfT Haft B aaHaV |E^^9f BaaaaP^i*9 aaaaaaaaalaaaa! aaaaft Ifm aaaaaf aaaaaflaW HHsV ..^a^sajaJs^^^aaaam Encik Chan Yong Seng #Pegawai-yang-Menjaga MALAYAN BANKING BERHAD i isiiifii i... 1 Kawasan Hijau, i* a ~f££^' Mantin, Negeri Sembilan. if aa^^ Tal: 266

  64 words
• 

  The Singapore Free Press and Mercantile Advertiser (1884-1942) / Article

  CHINESE FINED $500

  6 August 1935 - evicted of Enticing Away Married Woman Seremban, Aug. 2. before Mr. J. Calder, a Chinamed Chia Tak, of Mantin, was r«ed with enticing away a married "i- Choo Kam Yong, wife of Chin Y »ng, also of Mantin. After a J ny hearing the accused was conmonth

  67 words
• 

  Morning Tribune / Article

  SHIPPING INTELLIGENCE

  13 August 1948 - Vessel Godowns Straat Soenda 44 Sandviken 12 S.A.D.E. E. Hamble Pundua 42/3 Wairata 40/1 Norman Lykes/L.576 38/9 Emp. Passmore 37 Charon 35/6 I Ceram 33/4 Silverbriar 31/2 American Mail 17/18 Molenkerk 19/20 Kepong 21 Giam Battlsta 23/4 Mantin 14/5 Katong 25/6 Mantin 25/6 F.A. Silcox 29/30 Segamat W.S.E.D.E.

  64 words
• 

  The Straits Budget / Article

  ENGLISH SCHOOL FOR MANTIN

  25 November 1948 - SEREMBAN, Nov. 13. A new English school for Mantin. Negri Sembilan, and the surrounding villages will be opened early next year under the patronage of the Roman Catholic Mission. The school is intended to be a feeder school for St. Paul’s Institution, Seremban. It will give

  64 words
• 

  The Straits Times / Article

  R,A.F. Helps In Search For Missing Vessel

  6 March 1951 - 3LNDERLAND flying boats of Far East Air Force searched the Straits of J Malacca for several hours yesterday for an overdue Singapore ship, which later turned out to be aground off Sumatra. The vessel— the Straits Steamship Company's Mantin —left Pelok Nlbonfj, on

  168 words
• 

  The Singapore Free Press / Article

  $2,500 FINE FOR GAMBLING

  10 July 1948 - AT Seremban yesterday, Ngan Ah Lok was fined $2,500 or 12 months' hard labour by District Judge Mr. Rhodes for assisting m t-he management of chee-fah on May 1, at Mantin Village. The O.C.P.D. Mantin Inche Mehat bin Ismail said he raided a coffee shop and

  69 words
• 

  Pinang Gazette and Straits Chronicle / Article

  MANTIN RUBBER CO.

  24 November 1910 - MEETING OF SHAREHOLDERS. [From Our Own Correspondent.] Singapore, November 24. The statutory meeting of shareholders in the Mantin Rubber Co., Ltd r was heid yesterday. 800 Acre» Felled. The chairman, Mr. Cumming, stated that 800 acres had been felled, of which 600 acres at least would be

  68 words
• 

  Malaya Tribune / Article

  Eurasian Acquitted Of Enticement Charge

  11 February 1948 - hPfo fh ni t i 0ord;,n an Eurasian appeared before the District Judge Mr B. V. Rhodes, to answer worn n%°in SSTJS 1 V M7 h Seremban took woman Sin Yoke Moi when he had reason to believe that >he was tfk- wife of leo

  802 words
• 

  Singapore Standard / Article

  SPEED LIMIT FOR MANTIN

  19 March 1952 - SEREMBAN, Tues. At today's meeting: of the Seremban Town Board it was agreed to accept the recommendation of the Traffic Working Committee to impose a speed limit of 30 miles per hour at Mantin Town, Negri Sembilan. A proposal to convert a portion of Labu Road

  79 words
• 

  Malaya Tribune / Article

  ROAD DEATH: LORRY DRIVER ARRAIGNED

  27 April 1939 - [From Our Own Correspondent] Seremban. Apr. 26. A SIKH lorry driver who was alleged -o have knocked down a Chines- cyclist near Mantin. resulting in his death shortly after was produced by Inspector Yahya, 0.C.P.D.. Mantin, in the court on Monday. The Sikh was charged

  79 words
• 

  Pinang Gazette and Straits Chronicle / Article

  TWO CHINESE ON CRIMINAL INTIMIDATION CHARGE

  24 April 1937 - Echo Of Negri Estate Strikes (From Our Own Correspondent) Seremban April 21. “1 ar* a labourer. 1 did not threaten to break any person’s bones,” said C i T v«c Siau Aoiig, when together with another Chinese, Xif Kai, he was ch "!4'e ith

  601 words
• 

  The Straits Times / Article

  SHIPPING IN SINGAPORE

  8 July 1950 - SHIPS situated In the Singapore Outer Roads and Inner Roads, and alongside Harbour Board ?odowns yesterday were: Ooler Roads: Noreverett, Tin* Yuan. Hong Siang. Waibalonft. Lancashire. Hai Hsuan Doba. Ulysses. Benreoch. Incharren. Inner Roads: San Ernesto. Serampang, Kajang. Strusa. Ophir. Rengam Haddock. Sentausa. Hone Soon, Bulan. Rasa.

  187 words
• 

  Malaya Tribune / Article

  OBSTRUCTION CHARGE

  22 January 1938 - Chinese Who Removed Planks From Bridge (From Our Onn Reporter) Seremban, Thursday. I EONG Choon, wno was charged with wilfully obstructing Dr. B A. Taylor, health officer, and Mr. Emmett, Dramage and Irrigation officer and engineer from crossing the bridge at Mantin, Jalan Mantin, on Jan. 4, was

  190 words
• 

  Morning Tribune / Article

  FINED $5 Man Who Removed Planks Of Bridge

  21 January 1938 - FINED $5 Man Who Removed Planks Of Bridge (From Our Own Reporter) Seremban. Thursday. Leong Choon, who was charged with wilfully obstructing Dr. B. A. Taylor, health officer, and Mr. Emmett. Drainage and Irrigation officer and engineer from crossing the bridge at Mantin, Jalan Mantin. on Jan. 4. was convicted

  188 words
• 

  The Straits Budget / Article

  PLACED IN DOCK.

  12 October 1933 - Planter Charged With Rash Driving. (From Our Own Correspondent Seremban, Oct. (1 T. F. Egan, Manager of Pa jam Estate appeared before Raja Kamaraizaman che Seremban Magistrate, today on a charge of causing hurt t,o Chin Yap at Mantin town “by doing an net rashly or negligently

  192 words
• 

  Pinang Gazette and Straits Chronicle / Article

  European Lady and Baby Killed

  27 May 1931 - SHOCKING TRAGEDY NEAR MANTIN A double tragedy involving the d a'.hs of a European lady, Mrs. J. T. Johnson, and her young biby occurred on Friday evening at about five o’clock two miles from Mantin on the road to Seremban when, it is alleged, a

  193 words
• 

  Berita Harian / Article

  MANTIN AKAN SAMBUT MERDEKA

  27 August 1960 - \f ANTIN, Juma'at.—Sabuah jawatankuasa 29 oranc dari berbagai bangsa telah di-tubohkan disini bagi mengator ranchahganl sambutan' Hari Jawatankuasa ltu di-penge-rualkan oleh Penolong Pegawai Daerah Mantin, Inche Ahmad SaUehuddin bin Ahmad Jalaluddin. Sambutan yang paUng meriah sekaU dalam sejarah kawasan ini akan di-ada-kan pada 4 September. Antara

  82 words
• 

  Berita Harian / Article

  SELEKOH YG MEMBAWA MAUT NA' DI-HAPUSKAN

  9 October 1961 - KUALA LUMPUR, Ahad. Pemandu2 kereta tidak iagi akan melaiui "seiekoh maut" berdekatan dengan Bukit Mantin empat batu dari Seremban—yang telah menyebabkan banyak kemaiangan pada masa yang iampau. Jabatan Kerja Raya Negeri Sembllan hampir2 selesai memotong selekoh itu. Manakala selesal kelak, jalan Seremban-Kuala Lumpur itu

  83 words
• 

  Berita Harian / Article

  PENDUDOK2 RASA KESAL

  5 September 1962 - PEMBELA MASHARAKAT Mantin. Negerl SembHaa. KAMI pendudok2 Melayu Mantin. Negerl SemWlan, merara kes&l kerana pehak yang berkuasa membena sa-buab n*ia\ Raya untok kemudahan pendudok2 dl-sltu. w ?*-PanJ*nf rang dlketahui bahawa pehak yang berkuasa telah meranchang hendak membena Balai Raya itu tetapi maseh Unggal ranchangan. sa-klra-nya sa-buah Balai

  PEMBELA MASHARAKAT  -  81 words
• 

  The Singapore Free Press and Mercantile Advertiser (1884-1942) / Article

  Untitled

  27 May 1918 - A large jungle tree on the roadside m a narro n part of the road from Mantin to Seremban, during a heavy atorm on Thursday night fell clean across the road, completely blocking all traffic. A motor bus with a number of witnesses for a case to be heard m

  81 words
• 

  The Straits Times / Article

   DEAD BABY

  12 June 1996 - A newborn boy was found dead by a woman m a chicken pen at the back of a house at Taman Mantin near Seremban on Monday, according to Negri Sembilan police. The state CID chief, ACP Baharuddin Buyong, said m Seremban yesterday that a 16-year-old student befieved to

  Bernama  -  81 words
• 

  The Straits Times / Article

  Two Malays Accuse Each Other.

  8 December 1936 - (From Our Own Correspondent.) Seremban, Dec. 6. Charged before the Seremban magistrate, Mr. U J. Hayward, with housebreaking at Mantin two Malays made accusations against each other. Finally they decided to plead guilty but the magistrate postponed the case at the request of the prosecuting

  81 words
• 

  Pinang Gazette and Straits Chronicle / Article

  NEGRI SEMBILAN STRIKE SITUATION

  27 March 1937 - (From Our Own Correspondent) Seremban, Thursday. Bed by the extreme section of the tappers who are on strike on Negri Sembilan estates, about 100 Chinese mostly Cantonese, made an attempt to march into Seremban today from Pedas. The men were carrying banners and were asking for

  420 words
• 

  The Singapore Free Press and Mercantile Advertiser (1884-1942) / Article

  RASH DRIVING

  18 September 1933 - Negri Planter Charged Al Mantin I j Seremban, Sept. 14. T. F. Egan. manager of Pajan EsJ > tate. Mantin. appeared before the ii j Seremban Magistrate. Raja KamaralJ zanan bin Raja Mansur. on a charge 1 of causing hurt to a Chinese. Chin J Yap, by driving

  86 words
• 

  Singapore Standard / Article

  Curfew For Mantin Town

  18 October 1951 - Standard Staff Correspondtnt BY an order made by the O.CP.D. Wantin, Negri Stmbilan. under Eiutrgency Kegulations. a curfew has been declared covering Mantin Town. The metalled portion of the Government road passing through the Town Board area is not affected by this order. Every person residing

  87 words
• 

  The Straits Times / Article

  Mantin Rubber Co., Ltd.

  14 May 1912 - A special general meeting of the Mantin Itubber Co., Ltd., was held in the registered office, 7 Battery Road, to-day, for the purpose of considering tho suggested sale of the property to Linggi Plantations, Ltd. Mr. A. Hood Begg presided and the o-.her shareholders present wero

  84 words
• 

  Malaya Tribune / Article

  Untitled

  24 October 1917 - Inspector McCarthy, of Gopeng, who, accompanied by an Assistant Surgeon, police and several witnesses from Mantin proceed'-d to Fadaug, in Sumatra, to give, cv d noe in a murder case, has just returned. An Indian pedlat wasrobbed and killed ut ar Mantin in 1913 by two Malay?, who escaped to

  85 words
• 

  Pinang Gazette and Straits Chronicle / Article

  The Sepang Murder.

  20 April 1916 - We (“M.M.”) understand that altogether five arrests have been made in connection with the murder of Mr. Lautour at Sepang Road, two at Kepong and three at Mantin. The men f<'und at Kepong had in their possession Mr Lautour’s watch and a little money, while those arrested

  85 words
• 

  The Singapore Free Press and Mercantile Advertiser (1884-1942) / Article

  GANG-ROBBERS AT MANTIN.

  2 March 1909 - The Mol .;y MiS g res tbe following d •ported m our special _;o La Bj [aopedor of Police, Bterens bj r. sd ia boose at Mantin tm mi.ea from Seremban on the main road nese armed h il about 7 o'clock on the night of Feb,

  91 words
• 

  The Straits Times / Article

  Gang-Robbers at Mantin.

  2 March 1909 - An ex-inspector of police, Stevens by name, was attacked in his house at Mantin ten miles from Seremban on the main road, by 15 Chinese armed with parangs, at about 7 o'clock on the night of February 22, and severely wounded, says the Malay Mail. Between 160

  88 words
• 

  Malaya Tribune / Article

  SEREMBAN NEWS.

  30 May 1934 - From Our Own Correspondent.) Seremban, May 28. The marriage took place recently at Hindu Temple, Paul Street, Serem- of Mr. V. Nanoo. of Edayilaveetil idakkathU, Quilon, Travancore, and of Ft andard-Vacuum Oil Co., of Sermban, and M ss V. C. Saratha, daughter Mr. and Mrs. Keloo. Inspector Yeop

  94 words
• 

  Malaya Tribune / Article

  The Sepang Murder.

  24 April 1916 - Five Arrests Effected. The Malay Mail understands that altogether five arrests have been made io connection with the murdec of Mr. Lftutoar at Sepang Road—two at Kepong and three at Mantin. The men found at 'ppng had in their possession Mr. 1 Konio' watch and a little

  94 words
• 

  Pinang Gazette and Straits Chronicle / Article

  RUBBER RESTRICTION PROSECUTION

  12 October 1923 - Before Mr. H. H. Banks, in the Seremban police court, on Monday, a Ceylonese named Vallipiram was charged by Inspector Abubakar, O. C. P. D., Manti,n, with buying at the 11| mile Pajam-rd., Mantin, about fifty katis of cultivated rubber, having no licence to purchase, and with

  89 words
• 

  The Straits Times / Article

  WOMAN: I WAS RAPED BY 4 MEN

  21 July 1962 - WOMAN: I WAS RAPED BY 4 MEN oEREMBAN, Fri. A mother of two children reported to Mantin police yesterday that she had been raped and robbed of a pold ring by four men as she was cycling home from an election rally at Pajam village on Wednesday niehtThe woman, aged

  205 words
• 

  Pinang Gazette and Straits Chronicle / Article

  FALSE RUMOURS STARTED THESE

  10 August 1938 - -KM) Chinese On Joh-Hiinting March From. Our Own Correspondent Scremban. Aug. 8. About 400 Chinese, men ami women, believed to be vegetable gardeners in Mantin area marched into Seremban town todax to sec the Protector of Chinese, Mr. Gray, as some unscrupulous persons had ispread rumours

  214 words
• 

  Pinang Gazette and Straits Chronicle / Article

  17 CHINESE IN COURT

  27 March 1937 - CHARGED WITH ASSAULT (From Our Own Correspondent. > Seremban, March 24. The Seremban Police arrested 17 Chinese at Rantau village last night in connection with the present strike of Chinese estate coolies. This morning the 17 men were produced in* the Seremban Police Court and charged

  334 words
• 

  The Straits Times / Article

  Singapore Shipping

  4 July 1947 - CHIPS alongside the Singapore wharves yesterday (godowns in brackets) were: Main Wharf: Ozarda (13-32), Gler.ifler (33-34), Samsoaring (3637), Stentor (38-39), Mantin (40), Devonshire (42-43). West Wharf: Empress of Scotland (1, 2, 3,), Elpenor (4-5), Anchlses (6-7), Samcolne (8-9), Trevaylor (10-11), Bruas (14), Hoegh Silvercrest (15-16). Empire Dock: Mangola

  98 words
• 

  The Straits Times / Article

  —__———. SHIPPING IN PORT

  19 November 1949 - SHIPPING IN PORT CHIPS alongside the Singa- j pore Harbour Board wharves yesterday (godowns in brackets) were: Main Wharf;. Mount Davis (3J-34>. Boissevaln (38-30). Islander <40>, Benlawers (42-43 >. \V<- 1 Wharf: Samarinda (1-2), Nieuw Holland (4-5), Radnorshire (8-7>. City of Chester (8-9 i, Benvcnue (11). Anchises 13-14). Orestes (15-16).

  98 words
• 

  The Straits Times / Article

  Singapore Shipping

  7 November 1947 - Ships alongside the Singapore wharves yesterday (god owns m brackets) were: Main Wharf: Kabin (33-34), P and T Pathfinder (36-37), Nevassa (38-39), Eumaeus (40-41), City of Carlisle (42-43). West Wharf: Chanda (2-3), Manchuria (4-5). Jose M. Morelos (Coal Plant). Tricolor (6-7), Hemland (8-9). Socotra (11-12), Stentor (13-14). Halland

  98 words
• 

  The Straits Times / Article

  Wharfside Shipping

  28 October 1948 - SHIPS m port alongside the Singapore Harbour Board wharves yesterday (godowns In brackets) were: Main Wharf: SangoU (31-32), Gorgon (33-34), Nteuw Holland (38-37). TJlbados (38-39). Stonvac Benakat (40-41), City of Poons. (42-43). West Wharf: Burnside (4- ft), Olenbeg (8-7), Bantam (8-9), Benlawers (13-14), Katong (18-16). Empire Dock: Javanese

  98 words
• 

  The Straits Times / Article

  Singapore Shipping

  27 February 1948 - SHIPS alongside the Singapore wharves yesterday fgodowns m brackets) were: Main Wharf: Priam (33-34), Tegelberg < 38-39 Elpenor (42-43). West Wharf: Bendoran (4-s >. Benvorlich (6-7), Tresillian (8-9). Trevaylor (1011), Zeeland (13-14). Empire Dock: Bredero < 1718). Fort Deaslake (19-20). Kajang (27-28). Merlimau (29). Mantin (30). East Wharf:

  100 words
• 

  The Straits Times / Advertisement

  Page 10 Advertisements Column 3

  6 February 1929 - The engagement is announced of Mr. Louis Thong Ah Chong. only son of Mr. and Mrs. Thong Yee Thean, of Mantin. a member of the staff of the St. Paul's Institution, Seremban, to Miss Yay Tet Moy, the second daughter of Mr. and Mrs. Vay Kirn, also of Mantin. The

  100 words
• 

  Indian Daily Mail / Article

  Air Search For Missing Singapore Ship

  6 March 1951 - Snnderland flying boats of Far Ea.^t Air Force searched th« Straits of Malacca for several hours on Monday for an over due Singapore) ship, which later turned nut to be aground off Sumatra. The '/issel the StraiU Steamship Company's S. S. Mantin cleared from

  98 words
• 

  The Singapore Free Press / Article

  S'pore port nes

  7 November 1947 - S'pore port nes SHIPS alongside the Singapore wharves yesterday (podowns m brackets > were: Main Wharf: Kabin 33-34 P and T Pathfinder (36-37), Nevassa (38-39), Eumaeus (.40-41), City of Carlisle (42-43). West Wharf: Chanda (2-3). Manchuria (4-5), Jose M. Morelos (Coal Plant), Tricolor (6-7), Hemland (8-9), Socotra (11-12), Stentor (13-14),

  96 words
• 

  Pinang Gazette and Straits Chronicle / Article

  2,000 STRIKERS TO STAGE DEMONSTRATION

  24 March 1937 - Tense Situation In Seremban NO REPLY 70 PLANTERS' OFFER (From Our Own Correspondent) Seremban, March 22, 1 he Seremban Police received information yesterday lhat the Chinese coolies, 2,000 of whom are on strike on Negri Sembilan estates, were to march into Seremban and stage a

  442 words
• 

  The Straits Times / Article

  Singapore Shipping

  27 May 1948 - Ships in port and ships alongside the Singapore Harbour Board wharves yesterday (godowns in brackets) were: Main Wharf: Denbighshire (31-32), discharging; Tydeus (33-34), loading; Glengy:* (3G-37), discharging; Katong <4<L-41), loading; President Polk (42-43), loading. West Wharf: .Weltevreden (1-2), discharging; Glengarry (4-o>, loading; Breconshire (6-7), discharging; Charon (8-9), discharging;

  230 words
• 

  The Singapore Free Press and Mercantile Advertiser (1884-1942) / Article

  THE DANGER OF BAD COINS

  11 August 1932 - Distributors Sent to Gaol From Our Own Correspondent 1 Seremban. Augr. 9. Very often when one purchases goods and has to receive small change m return If every coin is not carefully examined, it is invariably found that one or more are '.'bad. and sometimes

  228 words
• 

  The Straits Times / Article

  Singapore Shipping

  13 November 1947 - Ships alongside the Singapore wharves yesterday (godowns m brackets) were: Main Wharf: Pathfinder (3637), Merlimau (38-39), Mangola (42-43). West Wharf: Canton (1-2). Mantin (3), Melampus (6-7), Ereconshire (8-9), Socotra (1112), Lycaon (15-16). Empire Dock: Mount Reveistoae Park (17-18), Van T. Hoff (19-20), Segamat (21), Rutland Victory (23-24), Benreoch

  111 words
• 

  The Straits Times / Article

  MANTIN FUNERAL KILLING Now 8 are accused of murder

  12 March 1959 - MANTIN FUNERAL KILLING Now 8 are accused of murder SEREMBAN, W e d.— Three Chinese and an Indian were today in the Magistrate's Court here accused of murdering a youth following a funeral procession at Mantin on Feb 11. This brings the number of persons charged with the murder to

  107 words
• 

  The Straits Times / Article

  Wharfside Shipping

  26 November 1948 - CHIPS m port alongside the Singapore Harbour Board wharves yesterday (godowns m brackets) were: Main Wharf: Hoegh Silverspray (38—39). Ha. Hsan (42—43). West Wharf: Devonshire (1— 3), Mantin (3). Bennevls (B—9), Marella (13—14), Glengyle (15— 16). Em ire Dock: Gorgon (17 18), Oan- ria (19 20), Meredith Victory

  111 words

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5
• 6
• Next
• ≫

Title

:

GAMBAR BERAMAI-RAMAI BEBERAPA KAKITANGAN KERAJAAN, K...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

31 DEC 1923

Record Type

:

IMAGE

Accession No

:

2001/0047142W

Hit

:

757

Subject

:

EVENTS  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMI...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

31 OCT 2003

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023511W

Hit

:

384

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMI...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

31 OCT 2003

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023511W

Hit

:

384

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMID...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

17 NOV 2003

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023514W

Hit

:

128

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMID...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

17 NOV 2003

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023514W

Hit

:

128

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMID...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

31 OCT 2003

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023512W

Hit

:

121

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMID...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

31 OCT 2003

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023512W

Hit

:

121

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMID...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

17 NOV 2003

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023515W

Hit

:

120

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMID...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

17 NOV 2003

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023515W

Hit

:

120

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMID...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

14 NOV 2003

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023513W

Hit

:

119

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMID...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

14 NOV 2003

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023513W

Hit

:

119

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMID...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

22 OCT 2004

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023517W

Hit

:

103

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMID...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

22 OCT 2004

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023517W

Hit

:

103

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMID...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

22 OCT 2004

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023517W

Hit

:

103

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

OCCUPATION OF THE DRESSER'S QUARTERS AT MANTIN BY MR...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

22 APR 1908

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0436568W

Hit

:

91

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

OCCUPATION OF THE DRESSER'S QUARTERS AT MANTIN BY MR...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

22 APR 1908

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0436568W

Hit

:

91

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMID...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

22 OCT 2004

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023516W

Hit

:

89

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WAWANCARA SEJARAH LISAN: AHMAD SARJI BIN ABDUL HAMID...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

22 OCT 2004

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0023516W

Hit

:

89

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

SEJARAH LISAN DENGAN Y.BHG. DATO' ABDULLAH ALI (BEKA...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

7 MAR 2003

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0005946W

Hit

:

85

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

SEJARAH LISAN DENGAN Y.BHG. DATO' ABDULLAH ALI (BEKA...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

7 MAR 2003

Record Type

:

AUDIO

Accession No

:

2007/0005946W

Hit

:

85

Subject

:

HISTORY AND GEO...

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

DOKUMEN MENGENAI KEBENARAN MENGAJAR AGAMA HAJI AHMAD...

Category

:

PRIVATE ARCHIVES

Subcategory

:

PERSONAL COLLECTION

Source

:

HEZIE ADZRENA BINTI ABDUL HADI

Date

:

 

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

2009/0004211W

Hit

:

82

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

MALAYSIA CHINESE ASSOCIATION (MCA), AHLI PARLIMEN. R...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

PENERANGAN MALAYSIA, JABATAN

Date

:

25 NOV 1974

Record Type

:

IMAGE

Accession No

:

2001/0042858W

Hit

:

70

Subject

:

EVENTS  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

LOSS OF ISSUE DOCUMENT OF GRANT 520 LOT 2590 VILLAGE...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

DAERAH SEREMBAN,NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

12 MAY 1947

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0573023W

Hit

:

69

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

OUTBREAK OF FOOT AND MOUTH DISEASE AT MANTIN - REPOR...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, PEJABAT

Date

:

4 AUG 1905

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0124053W

Hit

:

66

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WITHDRAWAL OF CAVEAT VOLUME XXII FOLIO 32 LODGED AGA...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

DAERAH SEREMBAN,NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

18 JUL 1949

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0573171W

Hit

:

65

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

LOSS OF ISSUE DOCUMENTS OF GRANTS 8580, 7017, 7018, ...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

DAERAH SEREMBAN,NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

12 MAY 1947

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0573024W

Hit

:

56

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

S.R.J.K. ( C ) "CHI CHI" MANTIN, SEREMBAN, N. SEMB...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

KERJA RAYA, JABATAN - BAHAGIAN PENDIDIKAN (JKR)

Date

:

7 MAY 1969

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1986/0014165W

Hit

:

55

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

EN. SENU ABDUL RAHMAN DI RAPAT UMUM PERPADUAN DI MAN...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

PENERANGAN MALAYSIA, JABATAN

Date

:

14 FEB 1969

Record Type

:

IMAGE

Accession No

:

2001/0037447W

Hit

:

51

Subject

:

FIGURE  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

RUMAH BERHALA THIAN HEOW SUI MOI SIN NYONG, MANTIN. ...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

21 MAR 1973

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0466199W

Hit

:

51

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

RESETTLEMENT FOR EX-SPECIAL CONSTABLES AT MANTIN

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

PERTANIAN NEGERI SEMBILAN, JABATAN

Date

:

14 APR 1955

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1969/0000017W

Hit

:

51

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

REPORTS - COMPLETION OF COURT HOUSE AT MANTIN.

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

13 FEB 1905

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0433019W

Hit

:

50

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

LOSS OF THE MANTIN POST OFFICE SAFE KEYS FOR 2 DAYS ...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

3 JUL 1903

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0430227W

Hit

:

48

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

LOSS OF THE MANTIN POST OFFICE SAFE KEYS FOR 2 DAYS ...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

3 JUL 1903

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0430227W

Hit

:

48

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

PANCARAGAM FMSVF(NS) SEMASA REHAT SELEPAS BERMAIN DI...

Category

:

PRIVATE ARCHIVES

Subcategory

:

PERSONAL LETTERS

Source

:

ABDUL MANAN BIN CHIK, HAJI

Date

:

14 MAY 1939

Record Type

:

IMAGE

Accession No

:

2007/0025764W

Hit

:

47

Subject

:

EVENTS  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

PANCARAGAM FMSVF(NS) SEMASA REHAT SELEPAS BERMAIN DI...

Category

:

PRIVATE ARCHIVES

Subcategory

:

PERSONAL LETTERS

Source

:

ABDUL MANAN BIN CHIK, HAJI

Date

:

14 MAY 1939

Record Type

:

IMAGE

Accession No

:

2007/0025764W

Hit

:

47

Subject

:

EVENTS  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

APPLICATION UNDER SECTION 179 ESTATE AND EFFECTS OF ...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

DAERAH SEREMBAN,NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

15 AUG 1946

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0572977W

Hit

:

46

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

TWO BLOCKS OF LAND, ABOUT 10 ACRES EACH, APPLIED FOR...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

16 JUL 1914

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0441460W

Hit

:

45

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

APPLICATION UNDER SECTION 179 CAP.8. DECEASED:- SEE ...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

DAERAH SEREMBAN,NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

12 DEC 1946

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0572987W

Hit

:

44

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

GRANT-IN-AID FOR THE 1ST HALF OF 1934 FOR CERTAIN CH...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

31 OCT 1934

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0459309W

Hit

:

43

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

MAJLIS PELANCARAN " RANCANGAN INTERGRASI MURID UNTUK...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

JABATAN ARKIB NEGARA MALAYSIA

Date

:

31 DEC 2005

Record Type

:

IMAGE

Accession No

:

2008/0014527W

Hit

:

43

Subject

:

EVENTS  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

GRANT-IN-AID FOR THE 1ST HALF OF 1934 FOR CERTAIN CH...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

31 OCT 1934

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0459309W

Hit

:

43

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

APPLICATION UNDER SECTION 179 CAP.8. DECEASED:- SAMI...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

DAERAH SEREMBAN,NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

12 DEC 1946

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0572990W

Hit

:

42

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

APPLICATION UNDER SECTION 179 ESTATE AND EFFECTS PAT...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

DAERAH SEREMBAN,NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

17 AUG 1946

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0572973W

Hit

:

41

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

APPLICATION UNDER SECTION 179 ESTATE AND EFFECTS OF ...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

DAERAH SEREMBAN,NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

2 DEC 1944

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0572950W

Hit

:

39

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

AN AGRICULTURAL CENSUS, NEGERI SEMBILAN; 11.04.1960

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL - DEPARTMENT

Source

:

PENERANGAN MALAYSIA, JABATAN

Date

:

11 APR 1960

Record Type

:

IMAGE

Accession No

:

2001/0039791W

Hit

:

38

Subject

:

EVENTS  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

APPLICATION UNDER SECTION 179 CAP.8. DECEASED:- SIAK...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

DAERAH SEREMBAN,NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

17 DEC 1946

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0572988W

Hit

:

37

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

APPLICATION UNDER SECTION 179 ESTATE AND EFFECTS OF ...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

DAERAH SEREMBAN,NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

16 OCT 1944

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0572930W

Hit

:

37

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

APPLICATION UNDER SECTION 179 CAP.8. DECEASED:- SERI...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

STATE

Source

:

DAERAH SEREMBAN,NEGERI SEMBILAN, PEJABAT

Date

:

17 DEC 1946

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

1957/0572986W

Hit

:

37

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WARTA PELADANG, JILID 4-6 BILANGAN 1-3 - FEBRUARI, M...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL STATUTORY BODIES

Source

:

UNIVERSITI PERTANIAN MALAYSIA (UPM)

Date

:

31 DEC 1983

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

2006/0032694W

Hit

:

37

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

Title

:

WARTA PELADANG, JILID 4-6 BILANGAN 1-3 - FEBRUARI, M...

Category

:

PUBLIC ARCHIVES

Subcategory

:

FEDERAL STATUTORY BODIES

Source

:

UNIVERSITI PERTANIAN MALAYSIA (UPM)

Date

:

31 DEC 1983

Record Type

:

DOCUMENT

Accession No

:

2006/0032694W

Hit

:

37

Subject

:

DOCUMENT  

Location

:

HEADQUARTERS

×

 Notification

Sorry! To add this item you have to login/register.

Sign In Register Cancel

• < Previous
• 1
 
• 2
 
• 3
 
• 4
 
• 5
 
• 6
• Next >

2025 © ARKIB NEGARA MALAYSIA